::
Sự suy giảm trong mức độ ủng hộ của cử tri, cùng với áp lực gia tăng từ nội bộ đảng Tự do, đã buộc Thủ tướng Trudeau đưa ra quyết định từ chức nhằm bảo toàn vị thế của đảng cầm quyền.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau thông báo sẽ từ chức lãnh đạo đảng Tự do và rời vị trí Thủ tướng, theo tuyên bố ngày 6/1. Ông nói: “Đất nước xứng đáng có một lựa chọn thực sự trong kỳ bầu cử sắp tới. Tôi nhận ra rằng mình không còn là ứng viên lý tưởng để dẫn dắt đảng trong cuộc cạnh tranh nội bộ.”
Ông Trudeau khẳng định sẽ rời nhiệm sở ngay khi đảng Tự do hoàn tất việc chọn người kế nhiệm, dự kiến trước ngày 24/3. Thời điểm này cũng trùng với kỳ họp quốc hội Canada, khi phe đối lập dự định tổ chức bỏ phiếu bất tín nhiệm nhằm lật đổ chính phủ hiện tại.
Ông Trudeau đưa ra quyết định này sau nhiều tháng đối mặt với áp lực gia tăng từ cả nội bộ lẫn bên ngoài đảng Tự do cầm quyền. Uy tín của ông đã suy giảm đáng kể từ hai năm trước, khi công chúng bày tỏ sự bất mãn với chi phí sinh hoạt leo thang và khủng hoảng thiếu hụt nhà ở.
“Ông ấy nên từ chức từ hơn một năm trước,” Rob Gwett, 29 tuổi, sống ở Toronto, chia sẻ, nhưng cũng cho rằng “dù sao muộn còn hơn không.”
Ông Justin Trudeau, 53 tuổi, là con trai trưởng của cố Thủ tướng Pierre Trudeau. Trước khi bước chân vào chính trường vào đầu những năm 2000, ông từng đảm nhận nhiều vai trò khác nhau, bao gồm huấn luyện viên trượt ván tuyết, nhân viên pha chế, và giáo viên. Năm 2008, ông giành được ghế nghị sĩ, đại diện khu vực lao động tại Montreal.
Năm 2013, ông Trudeau được bầu làm lãnh đạo đảng Tự do và sau đó trở thành Thủ tướng vào năm 2015, với cam kết xây dựng một “tương lai tươi sáng” cho Canada, giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, và bảo vệ quyền lợi của các cộng đồng bản địa cũng như người tị nạn. Ông tiếp tục tái đắc cử vào các năm 2019 và 2021, trở thành một trong những Thủ tướng có thời gian tại nhiệm lâu nhất trong lịch sử Canada.
“Chúng tôi được bầu chọn vào năm 2015 với sứ mệnh bảo vệ lợi ích của tầng lớp trung lưu. Và đó là điều chúng tôi đã thực hiện trong suốt những năm qua,” Thủ tướng Trudeau phát biểu. “Chúng tôi đã giảm thuế, tăng cường phúc lợi cho các gia đình thuộc tầng lớp này. Chúng tôi cam kết xây dựng một nền kinh tế phục vụ tất cả mọi người, thay vì chỉ một nhóm thiểu số.”
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, kinh tế lại trở thành vấn đề khiến ông Trudeau dần mất sự ủng hộ từ cử tri. Tương tự nhiều quốc gia phương Tây khác, Canada phải đối mặt với lạm phát kỷ lục và giá thực phẩm leo thang. Khủng hoảng nhà ở khiến giá bất động sản tại một số khu vực tăng 30-40%, làm gia tăng đáng kể sự bất mãn trong xã hội.
Một đoạn đối thoại giữa Thủ tướng Trudeau và một công nhân ngành thép, lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội, đã phần nào phản ánh sự bất mãn của người dân. “Ông chẳng thực sự làm được gì cho chúng tôi,” người công nhân lên tiếng chỉ trích, phê phán ông Trudeau vì không giải quyết được áp lực chi phí sinh hoạt ngày càng gia tăng.
Các bê bối chính trị trong suốt nhiệm kỳ của ông càng làm trầm trọng thêm tình hình. Năm 2017, ông từng đối mặt với chỉ trích vì nhận quà cá nhân, và năm 2021, ông bị phản ứng gay gắt khi đưa gia đình đi nghỉ thay vì tham dự sự kiện đầu tiên Canada kỷ niệm Ngày Vì Sự Thật và Hòa Giải.
“Đó là một sai lầm, và tôi rất hối tiếc về điều này,” ông Trudeau thừa nhận với báo giới vào thời điểm đó. “Tôi đã tập trung vào việc khắc phục sai sót.”
Theo Maxwell Cameron, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học British Columbia, Thủ tướng Trudeau không thể hiện vai trò như một nhà cải cách trong các vấn đề cốt lõi mà đông đảo cử tri kỳ vọng, chẳng hạn như ứng phó với biến đổi khí hậu hay thúc đẩy hòa giải với các cộng đồng người bản địa, ông chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với AFP.
Ông Trudeau đã tái đắc cử hai lần, nhưng với cách biệt sít sao và phải điều hành một chính phủ thiểu số, tức đảng cầm quyền không chiếm đa số ghế trong quốc hội.
“Ông ấy đã tại vị quá lâu,” Genevieve Tellier, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Ottawa, nhận xét. “Sự thất vọng với Thủ tướng Trudeau xuất phát từ việc ông đưa ra quá nhiều lời hứa nhưng không thực hiện được.”
Trong nửa đầu năm 2023, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đảng Tự do ngày càng bị đảng Bảo thủ đối lập bỏ xa. Đến tháng 8 cùng năm, khoảng cách này bất ngờ nới rộng, báo hiệu khả năng thất bại của đảng Tự do trong cuộc bầu cử năm 2025.
Liên minh cầm quyền gặp rạn nứt vào tháng 9/2024, khi đảng Dân chủ Mới (NDP) tuyên bố chấm dứt sự ủng hộ dành cho đảng Tự do, buộc Thủ tướng Trudeau phải tìm kiếm đối tác mới. Tình hình chính trị Canada càng thêm bất ổn khi vào cuối tháng 11, Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đe dọa áp thuế lên hàng hóa từ Mexico và Canada nếu hai nước không có biện pháp ngăn chặn dòng người nhập cư trái phép vào Mỹ.
Bất đồng trong cách xử lý các động thái của ông Trump đã khiến Thủ tướng Trudeau mất đi một đồng minh quan trọng. Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland tuyên bố từ chức vào ngày 16/12. Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng, phe Bảo thủ đối lập và thậm chí một số nghị sĩ trong chính đảng Tự do cầm quyền đã bắt đầu lên tiếng kêu gọi ông Trudeau từ chức.
Lãnh đạo đảng NDP tuyên bố sẽ đệ trình kiến nghị bỏ phiếu bất tín nhiệm khi quốc hội trở lại làm việc vào ngày 27/1, sau kỳ nghỉ đông. Lãnh đạo đảng đối lập Bloc Quebecois, đảng nắm giữ nhiều ghế hơn NDP, khẳng định sẽ ủng hộ kiến nghị và tuyên bố rằng ông Trudeau “không còn lối thoát”. Sau khi Thủ tướng Trudeau từ chức, quốc hội Canada dự kiến sẽ tạm ngừng hoạt động đến tháng 3.
Stephanie Chouinard, giáo sư chính trị tại Đại học Queen’s cho rằng kỷ nguyên của Thủ tướng Justin Trudeau không nên bị đánh giá là một thất bại. Bà nhấn mạnh các chương trình xã hội hiệu quả mà ông Trudeau triển khai, đặc biệt là chính sách giảm chi phí chăm sóc trẻ em.
“Bản chất của chính phủ này là cấp tiến, hoàn toàn khác biệt so với những gì chúng ta đã chứng kiến từ thập niên 1970 đến nay,” bà Chouinard nói.
Sau khi ông Justin Trudeau tuyên bố từ chức, Đảng Tự do Canada sẽ khởi động cuộc đua chọn lãnh đạo mới, dự kiến kéo dài trong vài tháng. Người đứng đầu mới của Đảng Tự do không chỉ đảm nhận vai trò thủ tướng mà còn chịu trách nhiệm dẫn dắt đảng trong cuộc tổng tuyển cử tiếp theo, dự kiến diễn ra trước ngày 20/10.
Quyết định của ông Trudeau về việc yêu cầu quốc hội hoãn họp đến ngày 24/3 nhằm kéo dài thời gian để Đảng Tự do hoàn tất quá trình bầu cử lãnh đạo mới, đồng thời tránh nguy cơ phe đối lập bỏ phiếu bất tín nhiệm vào tháng 1, dẫn đến bầu cử sớm. Tuy nhiên, động thái này cũng khiến nhiều dự luật quan trọng đang chờ thông qua tiếp tục bị đình trệ.
Các nhà phân tích đánh giá, một số gương mặt sáng giá cho vị trí kế nhiệm Thủ tướng Justin Trudeau bao gồm cựu Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada Mark Carney, Bộ trưởng Đổi mới, Khoa học và Công nghiệp François-Philippe Champagne, cựu Phó Thủ tướng Chrystia Freeland, Ngoại trưởng Mélanie Joly, và Bộ trưởng Tài chính Dominic LeBlanc. Những nhân vật này đều được xem là những ứng viên giàu kinh nghiệm và có khả năng định hình tương lai của Đảng Tự do.
Theo kết quả thăm dò công bố ngày 22/12 bởi Ipsos Canada, Đảng Bảo thủ đang áp đảo với 45% sự ủng hộ từ cử tri, trong khi Đảng Tự do và NDP chỉ đạt 20%. Nếu xu hướng này được duy trì, Đảng Bảo thủ sẽ giành chiến thắng vang dội, đánh dấu sự thay đổi quyền lực lớn trong chính trường Canada.
Shachi Kurl, chủ tịch tổ chức khảo sát ý kiến Angus Reid, nhận định rằng việc thay đổi lãnh đạo có thể phần nào giảm thiểu tổn thất cho Đảng Tự do, nhưng điều đó không đủ để loại bỏ những thách thức lớn mà họ sẽ đối mặt trong cuộc bầu cử sắp tới.
“Cử tri dường như đã cạn kiệt kiên nhẫn sau 10 năm Đảng Tự do cầm quyền. Đến một lúc nào đó, mọi thứ đều có giới hạn. Giống như sữa để quá lâu, nó bắt đầu chua đi. Và tôi nghĩ rằng cốc sữa này đã không còn nguyên vị,” ông Kurl chia sẻ với Reuters.
