::
Bộ Công Thương sẽ làm việc với các cơ quan liên quan để thực hiện các biện pháp ứng phó với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là các nhà xuất khẩu thép, vượt qua khó khăn.
Văn phòng Chính phủ vừa phát hành thông báo số 6082/VPCP-NN, yêu cầu các Bộ, ngành liên quan thực hiện các nhiệm vụ cụ thể để ứng phó với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU). Thông báo nhấn mạnh sự cần thiết của việc phối hợp chặt chẽ và triển khai các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động của cơ chế này đến các ngành kinh tế và doanh nghiệp trong nước.
Bộ Công Thương được chỉ định làm đầu mối, chủ trì việc xây dựng và triển khai đề án ứng phó với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM). Bộ cũng có trách nhiệm thúc đẩy các cuộc đối thoại quốc tế, tham gia đàm phán và nghiên cứu khả năng mở rộng CBAM đối với các nhóm sản phẩm hàng hóa khác.
Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU áp dụng thuế carbon đối với hàng hóa nhập khẩu nhằm thúc đẩy việc giảm phát thải khí carbon trong sản xuất toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam, gồm sắt thép, nhôm, xi măng và phân bón, sẽ bị ảnh hưởng bởi cơ chế này. Đặc biệt, sản phẩm từ sắt thép chiếm đến 96% giá trị của bốn nhóm hàng hóa xuất khẩu này.
Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) hiện đang là một trong hai thách thức lớn đối với doanh nghiệp thép Việt Nam, bên cạnh rào cản từ biện pháp tự vệ đối với thép nhập khẩu của Việt Nam vào EU, có hiệu lực đến ngày 30/6/2026. Những thách thức này đặt ra yêu cầu cấp bách cho các doanh nghiệp thép Việt Nam trong việc điều chỉnh chiến lược sản xuất và xuất khẩu để duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường châu Âu.
Ông Phạm Công Thảo, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNSteel), nhận định rằng hiện CBAM đang ở giai đoạn 1 (1/10/2023 – 31/12/2025), yêu cầu doanh nghiệp khai báo mức phát thải. Tuy nhiên, từ năm 2026, khi cơ chế bước vào các giai đoạn tiếp theo, doanh nghiệp thép, bao gồm cả Việt Nam, sẽ phải mua chứng chỉ phát thải, làm gia tăng chi phí và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh nếu không có kế hoạch giảm khí thải.
Thủ tục và cơ chế khai báo thông tin phát thải từ nhà xuất khẩu cũng có thể trở thành các hàng rào kỹ thuật và thương mại, gây khó khăn thêm cho việc tiếp cận thị trường này.
Theo ước tính của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), lĩnh vực thép có thể chứng kiến giảm khoảng 4% giá trị xuất khẩu do tác động của CBAM. Sự giảm giá trị xuất khẩu sẽ dẫn đến sự giảm sản lượng khoảng 0,8%, đồng thời gây ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Theo số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong 6 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu thép của Việt Nam đã đạt gần 6,5 triệu tấn, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước. Giá trị xuất khẩu cũng ghi nhận sự gia tăng đáng kể, đạt 4,8 tỷ USD, tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2023.
Thị trường EU hiện nắm giữ tới 25% thị phần xuất khẩu thép của Việt Nam, tăng hơn 6 lần so với mức trước khi hiệp định EVFTA có hiệu lực vào năm 2020.
Châu Âu hiện là thị trường xuất khẩu chiến lược của nhiều doanh nghiệp thép Việt Nam. Đối với Tập đoàn Hòa Phát (HM), thị trường EU đóng góp 37% vào doanh thu xuất khẩu và 10,7% tổng doanh thu trong năm 2023. Tương tự, Tập đoàn Hoa Sen (HM) cũng xem EU là thị trường xuất khẩu chủ chốt.
Để đối phó với cơ chế điều chỉnh phát thải carbon của Liên minh châu Âu, Tập đoàn Hoa Sen đã hoàn thành việc kiểm kê khí nhà kính tại ba nhà máy sản xuất tôn: Nhà máy Tôn Hoa Sen Phú Mỹ, Nhà máy Hoa Sen Nghệ An tại Đông Hồi, và Nhà máy Hoa Sen Nhơn Hội – Bình Định.
Ngoài ra, Tập đoàn Hoa Sen đã hoàn tất việc truy vết carbon cho gần 20 dòng sản phẩm tôn của mình, bước đầu đáp ứng các yêu cầu cần thiết để xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Châu Âu theo cơ chế CBAM.
Việc EU áp dụng thuế carbon đối với sắt thép xuất khẩu đang là thách thức lớn cho ngành thép. Tuy nhiên, với nỗ lực từ các Bộ, ban ngành và doanh nghiệp, kỳ vọng sẽ giảm thiểu tác động, giúp duy trì xuất khẩu sang EU. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp mở rộng thị trường khác khi yêu cầu về xanh hóa ngành thép ngày càng gia tăng.
