::
Việc Thủ tướng Scholz rời vị trí lãnh đạo có thể làm gia tăng những thách thức đối với sự ổn định của chính trường Đức, đặc biệt khi các đảng phái gặp nhiều khó khăn hơn trong việc đạt được sự đồng thuận để thành lập chính phủ.
Ngày 16/12, Thủ tướng Đức Olaf Scholz thất bại trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại quốc hội, một sự kiện do chính ông đề xuất vào tuần trước. Kết quả cho thấy ông không nhận được sự ủng hộ quá bán từ các nghị sĩ, dẫn đến việc mất ghế Thủ tướng. Đức dự kiến sẽ tổ chức bầu cử sớm vào ngày 23/2/2025.
Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh nước Đức đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức nghiêm trọng, từ suy thoái kinh tế đến áp lực địa chính trị gia tăng, làm gia tăng nguy cơ bất ổn chính trị.
Liên minh cầm quyền giữa đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz, đảng Dân chủ Tự do (FDP) và đảng Xanh chính thức tan rã vào ngày 6/11 vì không đạt được sự đồng thuận về vấn đề ngân sách. Sự đổ vỡ này buộc ông Scholz phải lãnh đạo một chính phủ thiểu số, gặp nhiều khó khăn trong việc thúc đẩy các đề xuất chính sách.
Andrea Rommele, giáo sư chuyên ngành truyền thông chính trị tại Trường Hertie, Berlin, khi trả lời phỏng vấn với Financial Times, đã nhận định rằng sự sụp đổ của liên minh cầm quyền ba đảng dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Olaf Scholz là “một thất bại rõ ràng”. Bà nhấn mạnh rằng liên minh này không chỉ không đạt được mục tiêu quản trị đề ra mà còn để lại những tác động tiêu cực đối với tính ổn định chính trị của Đức.
Sự tan rã của liên minh cầm quyền ba đảng không chỉ đánh dấu bước ngoặt lớn trong chính trường Đức mà còn mở màn cho cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa bảy chính đảng tại cuộc bầu cử sớm sắp tới. Trong đó, Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) và đảng Dân chủ Xã hội (SPD) tiếp tục đóng vai trò là hai lực lượng chủ chốt, thường giữ vị trí dẫn đầu trong các liên minh cầm quyền trước đây. Lần này, CDU/CSU do ông Friedrich Merz đại diện, trong khi SPD vẫn đặt niềm tin vào Thủ tướng Olaf Scholz.
Đảng Sự Lựa Chọn vì Nước Đức (AfD) đang nổi lên mạnh mẽ, phản ánh xu hướng trỗi dậy của chủ nghĩa cực hữu trên khắp châu Âu. Alice Weidel, đồng lãnh đạo AfD, được chọn làm ứng viên đại diện đảng trong cuộc đua giành ghế Thủ tướng. Bà Weidel nổi tiếng với các chính sách dân túy, đặc biệt trong vấn đề nhập cư, đồng thời thể hiện lập trường ủng hộ mạnh mẽ các giá trị truyền thống của Đức.
Đại diện cho đảng Xanh là Bộ trưởng Kinh tế đương nhiệm Robert Habeck, trong khi ba chính đảng còn lại là FDP, BSW và Die Linke thuộc cánh tả vẫn chưa công bố ứng viên tranh cử. Theo kết quả khảo sát mới nhất, Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) đang dẫn đầu với tỷ lệ ủng hộ hơn 32%, tiếp theo là AfD với 18%. Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) và đảng Xanh lần lượt xếp thứ ba và thứ tư, với mức ủng hộ tương ứng là 16% và 14%.
Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) nhiều khả năng sẽ hợp tác với đảng Dân chủ Xã hội (SPD) hoặc đảng Xanh để đưa ông Friedrich Merz lên giữ chức Thủ tướng. Dù ông Olaf Scholz vẫn còn cơ hội tái đắc cử, nhưng triển vọng này được đánh giá là rất mong manh.
Các chuyên gia cho rằng tình trạng bất ổn chính trị tại Đức có thể kéo dài trong nhiều tháng. Việc thành lập chính phủ mới đòi hỏi một liên minh chiếm đa số trong tổng số 733 ghế quốc hội, dự kiến chỉ hoàn thành vào tháng 4 hoặc 5 năm 2025. Tuy nhiên, tiến trình này được dự báo sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, khi các đảng phái vẫn còn nhiều bất đồng lớn về chính sách và chiến lược.
Đảng Die Linke và BSW đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ Thủ tướng Olaf Scholz, cho rằng các chính sách kinh tế và đối ngoại của ông là những thất bại đáng trách. Bộ trưởng Kinh tế Robert Habeck, ứng viên đại diện đảng Xanh, cũng bày tỏ sự bất mãn sâu sắc với liên minh trước đây giữa SPD, FDP và đảng Xanh, gọi đây là mối quan hệ “đáng chán ngấy”.
Alice Weidel, đồng lãnh đạo đảng AfD, mở rộng sự chỉ trích sang cả SPD, đảng Xanh và CDU/CSU. Bà cho rằng các liên minh cầm quyền trong ba năm qua đã gây tổn hại lớn cho nền kinh tế Đức, với ngành công nghiệp ô tô thiếu đầu tư trầm trọng và ngành hóa chất phải rời khỏi nước này do chi phí năng lượng tăng cao. Bà Weidel cũng cảnh báo rằng việc bầu ông Friedrich Merz, lãnh đạo CDU/CSU, làm Thủ tướng sẽ kéo Đức vào chiến tranh, vì ông ủng hộ việc viện trợ tên lửa tầm xa cho Ukraine trong xung đột với Nga, điều mà chính phủ Scholz đã từ chối.
AfD có khả năng thu hút thêm sự ủng hộ từ các cử tri bất mãn với tình hình chính trị hiện tại của Đức. Tuy nhiên, các chính đảng khác vẫn duy trì lập trường loại trừ AfD khỏi mọi khả năng liên minh, do những lo ngại về lịch sử và tư tưởng của chủ nghĩa cực hữu. Đồng thời, các cơ quan an ninh nội địa Đức cũng đánh giá AfD là một mối đe dọa tiềm tàng đối với sự ổn định trong nước.
Dẫu vậy, giới phân tích nhận định rằng nếu cử tri Đức thực sự muốn thấy sự thay đổi mang tính đột phá, các chính đảng có thể buộc phải xem xét lại quan điểm này. Tình thế hiện tại dự báo một quá trình thương lượng đầy phức tạp và lộn xộn để thành lập liên minh cầm quyền.
Tình trạng bất ổn chính trị tại Đức đang làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lãnh đạo ở châu Âu. Tại Pháp, Thủ tướng Michel Barnier đã thất bại trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm vào đầu tháng này, buộc Tổng thống Emmanuel Macron phải chỉ định thủ tướng mới lần thứ ba trong năm nay.
Là hai quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong Liên minh châu Âu (EU), Đức và Pháp đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng trong bối cảnh châu lục này phải giải quyết hàng loạt vấn đề về kinh tế và an ninh. Chiến sự Nga – Ukraine đang tiến gần đến những thời điểm mang tính quyết định, trong khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump chuẩn bị quay lại Nhà Trắng. Với quan điểm không mấy thiện cảm đối với NATO và khả năng làm gia tăng căng thẳng thương mại với EU, ông Trump được dự báo sẽ đặt ra thêm nhiều khó khăn cho châu Âu trong thời gian tới.
Giới chức Đức cho biết các cuộc trao đổi ban đầu với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã diễn ra “tốt đến mức đáng kinh ngạc”. Tuy nhiên, Berlin vẫn thường xuyên trở thành mục tiêu chỉ trích trong chính sách của ông Trump. Theo ước tính từ Viện Kinh tế Đức, một cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và EU trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể khiến nền kinh tế Đức thiệt hại tới 134 tỷ USD GDP.
Jana Puglierin, nhà nghiên cứu tại Hội đồng châu Âu về Quan hệ đối ngoại, cảnh báo rằng tình hình hiện tại là “một cơn ác mộng đối với EU”. Bà cho rằng liên minh này đang phải đối mặt với hàng loạt cuộc khủng hoảng ngay vào thời điểm tồi tệ nhất, khi những quốc gia đóng vai trò đầu tàu như Đức và Pháp đang gặp khó khăn lớn trong việc xử lý các vấn đề nội bộ.
