::
So với Harris, các đề xuất của Trump được giới kinh tế đánh giá là có thể gây ra nhiều bất lợi cho nước Mỹ, nhưng lại có khả năng thu hút những cử tri lo ngại về lạm phát dưới thời Biden.
Gần đây, kinh tế Mỹ đón nhận nhiều tín hiệu tích cực. Theo dữ liệu từ tháng 9, chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) của Mỹ tăng 2,1% so với cùng kỳ năm trước. Mức tăng này thấp hơn so với tháng 8 và gần chạm mức mục tiêu 2% mà Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đặt ra, làm tăng khả năng Fed sẽ hạ lãi suất vào tuần tới.
Bộ Thương mại Mỹ cũng báo cáo rằng GDP của nền kinh tế lớn nhất thế giới đã tăng 2,8% trong quý III so với cùng kỳ năm ngoái. Bộ này nhận định nền kinh tế Mỹ vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định, dù lãi suất cao và những lo ngại kéo dài rằng các chính sách kích thích từ thời kỳ đại dịch có thể không đủ để giữ vững tốc độ phát triển này.
Nền kinh tế lớn nhất thế giới được thúc đẩy phần lớn nhờ vào sức tiêu dùng mạnh mẽ. Các chuyên gia kinh tế nhận định rằng đây là một kết quả ấn tượng, cho thấy Mỹ gần như đã đạt được một “hạ cánh mềm”.
Kinh tế luôn là yếu tố quan trọng trong các kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ. Khi chỉ còn vài ngày nữa là đến thời điểm bầu cử, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy ông Donald Trump và bà Kamala Harris đang trong cuộc đua sít sao.
Hiện tại, quan điểm kinh tế của hai ứng cử viên được đánh giá có nhiều khác biệt. Trong khi bà Harris tập trung vào các điều chỉnh nhỏ, ông Trump lại có xu hướng thay đổi hoàn toàn những chính sách mà chính quyền đương nhiệm đang áp dụng. Sắp tới đây, cử tri Mỹ sẽ phải đưa ra quyết định ủng hộ hướng tiếp cận nào.
Tình hình lạm phát
Cựu Tổng thống Mỹ khẳng định rằng nếu được tái đắc cử, ông sẽ “nhanh chóng chấm dứt cơn ác mộng lạm phát”. Một trong những giải pháp mà ông đưa ra là việc trục xuất một số lượng lớn người nhập cư. Theo ông, việc thắt chặt nhập cư sẽ giúp cắt giảm nhiều chi phí, đặc biệt là giảm áp lực trong vấn đề nhà ở.
Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích cho rằng, nếu hàng triệu lao động nhập cư không hợp pháp bị trục xuất, tiền lương nhân công sẽ tăng mạnh, dẫn đến việc giá cả hàng hóa và dịch vụ đến tay người tiêu dùng cũng sẽ tăng theo.
Các đề xuất quan trọng khác trong kế hoạch kinh tế của Trump bao gồm việc giảm thuế cho các doanh nghiệp và những cá nhân có thu nhập cao, miễn thuế hoa hồng và trợ cấp cho người lao động, cùng với việc tăng thuế nhập khẩu đối với các quốc gia khác. Những chính sách này được đánh giá có tiềm năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. “Tuy nhiên, điều này cũng có thể kéo dài tình trạng lạm phát, khi kích thích chi tiêu và làm tăng nhu cầu của người dân cũng như doanh nghiệp,” theo đánh giá của Heng Koon How, nhà phân tích tại UOB.
“Kế hoạch của ông ấy sẽ gây ra lạm phát cao hơn bất kỳ ứng viên tổng thống nào tôi từng biết,” Kimberly Clausing, nhà nghiên cứu tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận xét trên CNN.
Trong khi đó, bà Harris tập trung vào việc hỗ trợ tầng lớp trung lưu mua nhà, hỗ trợ người lao động có con nhỏ và giảm thuế cho các doanh nghiệp nhỏ. Theo kế hoạch, những người lần đầu mua nhà có thể nhận được khoản hỗ trợ 25.000 USD để trả trước. Dự kiến sẽ có 3 triệu căn nhà mới được xây trong vòng 4 năm tới. Người lao động vừa sinh con cũng sẽ được giảm thuế 6.000 USD.
“Khi tầng lớp trung lưu và người lao động Mỹ có cơ hội kiếm thêm thu nhập, lập nghiệp, mua nhà và cải thiện tình hình tài chính cá nhân, nền kinh tế sẽ được củng cố và phát triển,” Brian Nelson, một cố vấn của bà Harris, nhận xét.
Kế hoạch của Phó Tổng thống Mỹ vẫn tiềm ẩn nguy cơ làm gia tăng lạm phát. Tuy nhiên, theo khảo sát của Wall Street Journal, gần 70% các nhà kinh tế nhận định rằng các chính sách của Trump có khả năng đẩy giá cả tăng cao hơn so với đề xuất của bà Harris. Vào đầu tuần trước, 23 nhà kinh tế từng đoạt giải Nobel cũng đã ký vào một bức thư nhấn mạnh rằng các chính sách của ứng cử viên đảng Dân chủ “vượt trội hơn hẳn so với những kế hoạch có thể gây tác dụng ngược của Donald Trump.”
Chính sách thuế nhập khẩu
Trump đề xuất tăng thuế nhập khẩu đối với toàn bộ 3.000 mặt hàng vào Mỹ hàng năm, với mức 10-20%, thay vì trung bình 2% hiện tại cho các sản phẩm không thuộc lĩnh vực nông nghiệp. Riêng hàng hóa từ Trung Quốc có thể chịu mức thuế lên đến 60%. Đặc biệt, xe hơi nhập từ Mexico có khả năng bị áp thuế 200% để hỗ trợ ngành sản xuất ô tô trong nước.
Ngược lại, Harris không đưa ra đề xuất thay đổi thuế nhập khẩu, ám chỉ rằng chính sách thương mại sẽ vẫn giữ nguyên như dưới thời Tổng thống Joe Biden, khiến khả năng xảy ra một cuộc chiến thương mại toàn diện trở nên khó khăn.
Trong khi đó, Trump khẳng định rằng việc tăng thuế nhập khẩu sẽ không đẩy giá cả tăng cao, tương tự như tình hình lạm phát trong nhiệm kỳ trước của ông. Khi đó, lạm phát tại Mỹ ổn định ở mức dưới 3%, dù ông đã khởi xướng cuộc chiến thương mại với Trung Quốc từ năm 2018. Lạm phát chỉ bắt đầu tăng vọt từ năm 2020, khi đại dịch gây ra gián đoạn lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế vẫn không bị thuyết phục bởi lý lẽ này. Họ dẫn ra nhiều nghiên cứu cho thấy người tiêu dùng Mỹ phải chịu phần lớn chi phí từ việc tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc mà Trump đã áp dụng.
Đầu năm nay, Clausing đã công bố một nghiên cứu chỉ ra rằng đề xuất thuế quan của Trump có thể khiến mỗi hộ gia đình ở Mỹ phải chi thêm hơn 2.600 USD mỗi năm. Nghiên cứu này thậm chí còn chưa tính đến các loại thuế trả đũa mà các quốc gia khác có thể áp dụng đối với hàng hóa Mỹ.
“Nguyên tắc cốt lõi trong điều hành kinh tế là tránh gây tổn hại. Tuy nhiên, các chính sách mà Trump đề xuất đang tiềm ẩn rủi ro lớn, có thể đẩy kinh tế Mỹ vào tình trạng suy thoái,” Joe Brusuelas, kinh tế trưởng của công ty tư vấn RSM, chia sẻ.
Nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson chỉ ra rằng các loại thuế này, khi kết hợp với chính sách trục xuất người nhập cư và mong muốn ảnh hưởng lên quyết định của Fed, có thể làm chậm đà tăng trưởng kinh tế Mỹ, khiến lạm phát tăng cao và giảm số lượng việc làm. Trong một số tình huống, tác động tiêu cực này có thể kéo dài đến năm 2040.
Chính sách giảm thuế trong nước
Hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ đưa ra quan điểm hoàn toàn khác biệt về vấn đề thuế. Harris chủ trương chỉ gia hạn một phần chính sách giảm thuế mà Trump đã ban hành từ năm 2017. Bà cam kết giữ nguyên mức thuế thu nhập cho những người có thu nhập dưới 400.000 USD mỗi năm, đồng thời kêu gọi Quốc hội hủy bỏ các khoản giảm thuế dành cho nhóm giàu nhất và tăng thuế suất thu nhập doanh nghiệp từ 21% lên 28%.
Ngược lại, Trump muốn thực hiện các điều chỉnh thuế quyết liệt hơn. Ông đề xuất gia hạn toàn bộ chính sách giảm thuế từ năm 2017 và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp xuống 15% cho một số doanh nghiệp. Trump còn lên kế hoạch miễn nhiều loại thuế đối với tiền trợ cấp xã hội, thu nhập từ làm thêm giờ…
Hiện tại, cả hai ứng cử viên vẫn chưa công bố rõ nguồn tài chính để thực hiện các cam kết tranh cử này. Các đề xuất của họ đều có khả năng làm gia tăng thâm hụt ngân sách Mỹ trong thập kỷ tới.
Theo nghiên cứu được công bố vào đầu tháng 10 bởi Ủy ban Ngân sách Liên bang Mỹ (CRFB) – một tổ chức phi lợi nhuận – kế hoạch thuế và chi tiêu của Phó Tổng thống Kamala Harris có thể khiến thâm hụt ngân sách của Mỹ tăng thêm 3.500 tỷ USD trong thập kỷ tới. Trong khi đó, với các đề xuất của Donald Trump, con số này ước tính sẽ lên đến 7.500 tỷ USD.
Sự lựa chọn của cử tri
Dù vậy, các chuyên gia cho rằng thông điệp và những đề xuất thay đổi táo bạo của Trump có thể gây tiếng vang trong nhóm cử tri đang không hài lòng với tình hình hiện nay. Theo một cuộc khảo sát gần đây từ NBC News, chỉ có 28% người Mỹ được hỏi cho rằng đất nước đang đi đúng hướng, con số này thấp hơn nhiều so với mức hơn 40% khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức vào năm 2021.
Bên cạnh đó, niềm tin tiêu dùng trong tháng 10 ghi nhận mức tăng cao nhất kể từ tháng 3/2021, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với thời kỳ Trump còn đương nhiệm trước đại dịch. Mặc dù lạm phát đã dần hạ nhiệt, người dân Mỹ vẫn phải trả nhiều hơn cho nhiều mặt hàng so với vài năm trước, từ thực phẩm đến chi phí bảo hiểm xe.
“Người dân không để ý đến mức độ thay đổi của giá cả, họ chỉ nhận thấy rằng giá một vỉ trứng hiện tại cao hơn so với hai năm trước,” Bernard Yaros, nhà kinh tế tại Oxford Economics, chia sẻ trên CNN.
Bỏ qua những yếu tố như tỷ lệ thất nghiệp giảm hay thị trường chứng khoán tăng trưởng, các chi phí thiết yếu với người dân như giá thực phẩm, tiền thuê nhà, điện nước và chi phí ăn uống tại nhà hàng đều tăng so với năm 2019. Nguyên nhân chủ yếu là do chi phí lao động tăng, sự thiếu cạnh tranh và những gián đoạn trong chuỗi cung ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu hàng ngày của người dân Mỹ.
Trump và Harris có những quan điểm hoàn toàn khác nhau về điều gì thực sự có lợi cho nền kinh tế trong giai đoạn hiện nay. Theo một số cuộc khảo sát, người dân Mỹ vẫn dành mức độ tin tưởng cao hơn cho khả năng lãnh đạo kinh tế của ông Trump.
Các chuyên gia kinh tế cho biết họ hiểu rõ sự thất vọng của cử tri, nhưng cảnh báo rằng các kế hoạch kinh tế của Trump có thể không thực sự có lợi cho nước Mỹ. Họ nhận định rằng nền kinh tế hiện tại chưa cần những thay đổi lớn như Trump mong muốn. “Nền kinh tế đang hoạt động ổn định và không cần đến những cải tổ mạnh mẽ như vậy,” Brusuelas cho biết.
