::
Ông Rutte có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng sự đồng thuận và từng “giải cứu” hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2018 khi nó rơi vào hỗn loạn do lời đe dọa của Tổng thống Trump.
Cựu Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte, 57 tuổi, đã trở thành Tổng thư ký NATO mới vào ngày 1/10, thay thế Jens Stoltenberg. NATO là liên minh quân sự lớn nhất thế giới, gồm 32 quốc gia thành viên và do Mỹ dẫn đầu.
Với gần 14 năm lãnh đạo, ông Rutte là Thủ tướng tại nhiệm lâu nhất trong lịch sử Hà Lan. Ông còn được biết đến với những biệt danh như “Mark bền bỉ” vì luôn vững vàng trước nhiều thách thức chính trị, và “người kiểm soát Trump” nhờ khả năng làm việc hiệu quả với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông còn nắm quyền.
Mark Rutte sinh ngày 14 tháng 2 năm 1967 tại The Hague, là con út trong gia đình có bảy người con. Sau khi tốt nghiệp ngành lịch sử tại Đại học Leiden vào năm 1992, ông bắt đầu sự nghiệp tại công ty đa quốc gia Unilever. Năm 2002, ông chính thức bước vào con đường chính trị và nhanh chóng thăng tiến trong Đảng Nhân dân vì Tự do và Dân chủ (VVD). Đến năm 2010, ở tuổi 43, ông trở thành Thủ tướng, là người trẻ thứ hai đảm nhiệm vị trí này trong lịch sử Hà Lan.
Theo nhận định từ các quan chức phương Tây giấu tên được CNN trích dẫn, ông Rutte được xem là một người có khả năng hợp tác tốt với bất kỳ ai trở thành tổng thống Mỹ. Ông cũng đã có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hội nghị thượng đỉnh NATO vào năm 2018, giúp tháo gỡ các căng thẳng.
Vào thời điểm đó, ông Trump đã yêu cầu các quốc gia thành viên phải cam kết gia tăng ngân sách quốc phòng, với hạn chót là ngày 1/1/2019, đe dọa rằng Mỹ sẽ rút khỏi NATO nếu yêu cầu không được đáp ứng. Thêm vào đó, ông còn thúc giục các quốc gia châu Âu tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng so với mức tiêu chuẩn 2% GDP, một yêu cầu khiến nhiều nhà lãnh đạo có mặt tại hội nghị cảm thấy khó tin.
Lời cảnh báo của ông Trump đã tạo ra một bước ngoặt quan trọng nhất trong lịch sử NATO, liên minh đã đảm bảo an ninh cho châu Âu từ năm 1949. Trước tình hình căng thẳng này, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã nhanh chóng tổ chức cuộc tham vấn với Thủ tướng Đức Angela Merkel, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte.
Theo một nguồn tin giấu tên chia sẻ với Financial Times, các lãnh đạo châu Âu về cơ bản đồng tình rằng cần tôn vinh ông Trump vì đã dũng cảm nêu ra vấn đề. Ông đã khiến nhiều quốc gia phải xem xét lại và tăng cường chi tiêu quốc phòng, cũng như cam kết hành động mạnh mẽ hơn để đáp ứng yêu cầu của liên minh.
Nhóm lãnh đạo châu Âu đang tìm kiếm một người đủ năng lực để truyền tải thông điệp, nhưng bà Angela Merkel không thể đảm nhận vai trò này do mối quan hệ của Đức với Nga trong việc mua khí đốt. Dù Tổng thống Emmanuel Macron hiểu rõ tình hình, ông lại không sẵn sàng đảm nhận vai trò chính. Vì vậy, phương án khả thi nhất còn lại chính là Thủ tướng Mark Rutte.
“Ông ấy là lựa chọn hợp lý, có khả năng khéo léo tán dương và xoa dịu Trump, thay vì gây thêm căng thẳng. Hơn nữa, Hà Lan, dù không phải là một quốc gia lớn, vẫn đóng vai trò quan trọng trong bối cảnh này”, một nguồn tin cho hay.
Thủ tướng Rutte sau đó đã khéo léo xử lý cả ba nhiệm vụ: khen ngợi, lắng nghe và trì hoãn. “Trong số các nhà lãnh đạo châu Âu, có vẻ ông ấy là người duy nhất đủ khả năng đối phó với Trump trong trường hợp ông quay lại Nhà Trắng,” một nhà ngoại giao châu Âu nhận xét.
Ông Rutte không chỉ được đánh giá cao vì kinh nghiệm làm việc với Trump, mà còn được coi là một nhà lãnh đạo có khả năng xây dựng sự đồng thuận và cân bằng giữa các quan điểm khác nhau của Tây Âu và Đông Âu. Đặc biệt, ông thể hiện vai trò quan trọng trong việc hòa giải những khác biệt về lập trường, khi Đông Âu thường ủng hộ các hành động cứng rắn hơn đối với vấn đề Ukraine.
Nhiều quan chức cho rằng khả năng thương thuyết và xây dựng đồng thuận của ông Rutte đã được thể hiện rõ nét trong suốt 14 năm cầm quyền. Trong thời gian này, đảng VVD của ông đã hợp tác thành công với nhiều đảng phái có quan điểm khác biệt sâu sắc để thành lập chính phủ, những liên minh mà nhiều người từng đánh giá là “khó có thể xảy ra”.
Rutte từng buộc phải từ chức khi chính phủ sụp đổ do một đảng trong liên minh cầm quyền phản đối chính sách của ông. Tuy nhiên, không lâu sau đó, ông nhanh chóng quay trở lại vị trí thủ tướng nhờ khả năng thành lập liên minh mới, tiếp tục duy trì quyền lực.
Nhiệm kỳ của Rutte chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thảm kịch MH17 vào năm 2014, khi chiếc Boeing 777 của Malaysia Airlines, đang trên lộ trình từ Amsterdam đến Kuala Lumpur, bị bắn hạ tại vùng Donetsk, miền đông Ukraine – khu vực do lực lượng ly khai thân Nga kiểm soát. Toàn bộ 298 hành khách và phi hành đoàn trên máy bay thiệt mạng, trong đó có hai phần ba là công dân Hà Lan, để lại nỗi đau và mất mát sâu sắc cho quốc gia.
Rutte chia sẻ rằng thảm kịch này đã “thay đổi cách nhìn nhận của ông về thế giới”. Từ một nhà lãnh đạo chủ yếu tập trung vào các vấn đề nội bộ Hà Lan, ông dần trở thành một trong những nhân vật quan trọng trong đàm phán của Liên minh châu Âu (EU), đóng vai trò then chốt trong việc giải quyết các thách thức về nhập cư, khủng hoảng nợ, và ứng phó với đại dịch Covid-19.
Rutte cho biết vụ MH17 chính là yếu tố thúc đẩy ông ủng hộ mạnh mẽ Ukraine. Dưới sự lãnh đạo của ông, Hà Lan đã cam kết cung cấp tiêm kích F-16, pháo và nhiều loại vũ khí khác cho Kiev.
Ông Rutte còn được người dân trìu mến gọi là “ngài bình dân” nhờ lối sống giản dị. Tại Hà Lan, ông thường đi làm bằng xe đạp và chỉ sử dụng chiếc ôtô Saab cũ khi có việc khẩn cấp. Ngay cả khi kết thúc nhiệm kỳ, ông vẫn đạp xe rời khỏi nhiệm sở, giữ vững hình ảnh gần gũi của mình.
Trong suốt nhiệm kỳ thủ tướng, ông Rutte vẫn duy trì lối sống giản dị, tiếp tục ở căn nhà chung tại The Hague mà ông đã mua cùng bạn bè từ thời sinh viên. Ông sử dụng chiếc điện thoại cũ và luôn từ chối nhận bồi hoàn các chi phí phát sinh trong quá trình công tác.
Về đời tư, ông Rutte chưa lập gia đình và không có con. Khi được giới truyền thông đặt câu hỏi về xu hướng tình dục, ông luôn thẳng thắn đáp “không” trước những suy đoán liệu ông có phải là người đồng tính.
Khi nhậm chức, ông Rutte đã xác định Ukraine là một trong những ưu tiên hàng đầu, đồng thời kêu gọi các nước thành viên tăng cường chi tiêu quốc phòng. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố mối quan hệ với Liên minh châu Âu và mở rộng hợp tác với các đối tác chiến lược tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Trong năm cuối cùng của nhiệm kỳ ông Rutte, Hà Lan đã thành công đạt ngưỡng chi tiêu quốc phòng 2% GDP, đúng với cam kết của NATO. Vào tháng 7, NATO cho biết có 23 quốc gia dự kiến sẽ đạt được mức chi tiêu này trong năm nay, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường năng lực quốc phòng của khối.
“Ông Rutte là một người theo chủ nghĩa xuyên Đại Tây Dương đích thực, luôn thúc đẩy mối quan hệ bền chặt giữa Mỹ, Canada và châu Âu. Ông là một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, có khả năng xuất sắc trong việc xây dựng đồng thuận. Tôi tin tưởng rằng mình đã giao phó NATO vào đúng tay người phù hợp,” ông Stoltenberg chia sẻ.
