::
Các nhà sản xuất châu Á đã đầu tư hàng trăm tỷ USD vào Mỹ nhờ hưởng các chính sách ưu đãi từ chính quyền Biden, nhưng hiện lo ngại rằng nếu ông Trump đắc cử, các chương trình trợ cấp này có thể bị hủy bỏ hoặc thay đổi.
Các công ty lớn như Toyota, Hyundai, TSMC và Samsung đã mở rộng hoạt động tại Mỹ để tận dụng các ưu đãi từ chính quyền Biden, cùng với tiềm năng của thị trường kinh tế lớn nhất thế giới. Theo báo cáo từ Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển, từ năm 2021 đến nay, hơn 110 tỷ USD vốn đầu tư mới vào lĩnh vực xanh đã được đổ vào Mỹ mỗi năm.
Dẫn đầu là các nền kinh tế phát triển ở Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, với tổng vốn đầu tư đạt khoảng 147 tỷ USD trong ba năm qua. Tuy nhiên, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ sắp tới đang tạo ra sự bất ổn cho các kế hoạch này, khi ông Donald Trump từng chỉ trích Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) – đạo luật hỗ trợ xe điện, năng lượng tái tạo, nhiên liệu hàng không bền vững và hydro – là “một trò lừa đảo xanh.”
Đạo luật CHIPS và Khoa học năm 2022 của chính quyền Biden đã đưa ra hàng loạt ưu đãi để thu hút các nhà sản xuất chất bán dẫn tiên tiến trở lại Mỹ. Tuy nhiên, đạo luật này bị ứng viên Đảng Cộng hòa chỉ trích là một “thỏa thuận tồi”. Ông Donald Trump cho rằng đạo luật “quá tệ” và thậm chí chỉ trích rằng Đài Loan đã “đánh cắp” ngành công nghiệp chip từ Mỹ. Theo ông, giải pháp hiệu quả hơn là áp thuế cao thay vì khuyến khích các công ty xây nhà máy tại Mỹ.
Trong bài phát biểu tháng 9 về cương lĩnh kinh tế, ông Donald Trump tuyên bố sẽ “chấm dứt Thỏa thuận Xanh mới (Green New Deal) và thu hồi các khoản quỹ chưa sử dụng thuộc Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) mà ông cho là đã đặt tên sai”.
Cố vấn cấp cao của chiến dịch Trump, Brian Hughes, cho biết với Reuters rằng Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) đang góp phần làm gia tăng lạm phát và thâm hụt ngân sách liên bang. Tuy nhiên, ông không chia sẻ chi tiết về cách ông Trump sẽ xử lý đạo luật này nếu trở lại Nhà Trắng.
Theo các nhà phân tích, một số trợ cấp liên quan đến xe điện có thể sẽ bị cắt giảm nếu ông Trump đắc cử, đặc biệt là trong trường hợp đảng Cộng hòa kiểm soát quốc hội. Corey Cantor, nhà phân tích từ BNEF, nhận định rằng các quy định về tiêu thụ nhiên liệu và khí thải sẽ gần như chắc chắn được thay đổi, và khoản ưu đãi thuế 7.500 USD cho xe điện có thể sẽ bị hủy bỏ.
Bill Reinsch, cựu quan chức Bộ Thương mại dưới thời Tổng thống Clinton và hiện là cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, cho biết ông Trump là “bậc thầy về sự khó đoán,” và khả năng có những động thái đột ngột là hoàn toàn có thể nếu ông tái đắc cử.
Reinsch nhận định rằng việc thu hồi các quy định là điều có thể xảy ra, dù ông cho rằng Trump sẽ áp dụng cách tiếp cận chọn lọc, chủ yếu tập trung vào các ưu đãi thuế dành cho năng lượng tái tạo. Mặc dù không thể đơn phương loại bỏ các ưu đãi này, ông Trump có thể điều chỉnh quy định để khiến việc tiếp cận các ưu đãi trở nên khó khăn hơn.
LG Energy Solution (LGES) cho biết kế hoạch mở rộng tại Mỹ đang gặp rủi ro do doanh số xe điện thấp hơn kỳ vọng và khả năng các chính sách hiện hành có thể bị hủy bỏ nếu ông Trump đắc cử. Trong quý III, công ty ghi nhận lợi nhuận hoạt động giảm 40%, còn 332,27 triệu USD, nhưng vẫn vượt qua dự báo của các nhà phân tích.
LGES cũng cảnh báo rằng công ty có thể đối mặt khoản lỗ 18 tỷ won (khoảng 13,1 triệu USD) nếu không nhận được các ưu đãi thuế từ Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA). Một khảo sát từ Phòng Thương mại và Công nghiệp Hàn Quốc cho thấy gần hai phần ba các doanh nghiệp sản xuất Hàn Quốc dự đoán chủ nghĩa bảo hộ thương mại sẽ gia tăng trong năm tới.
Vào tháng 7, Kuo Jyh-huei, người đứng đầu cơ quan kinh tế của Đài Loan, cho biết ông Trump đã hiểu lầm khi cho rằng Đài Loan “đánh cắp” ngành công nghiệp chip của Mỹ. Ông Kuo khẳng định Đài Loan không cạnh tranh mà bổ sung cho ngành công nghiệp chip Mỹ.
Trước đây, ông Kuo là giám đốc điều hành cấp cao tại Topco Scientific, một nhà cung cấp của TSMC. Hiện tại, TSMC đang đầu tư 65 tỷ USD để xây dựng ba nhà máy ở bang Arizona, Mỹ. Những nhà máy này là một phần quan trọng trong chiến lược của chính quyền Biden nhằm củng cố chuỗi cung ứng chip và giảm bớt sự phụ thuộc của Mỹ vào sản xuất từ nước ngoài.
Theo các chuyên gia, cho đến khi chính sách công nghiệp và thương mại của Mỹ rõ ràng hơn, nhiều công ty châu Á có thể sẽ tạm hoãn hoặc điều chỉnh kế hoạch đầu tư của mình. David Boling, Giám đốc thương mại Nhật Bản và châu Á tại Eurasia Group, nhận định rằng việc hủy bỏ các khoản trợ cấp trong Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) “có thể khiến một số công ty phải xem xét lại quyết định đầu tư”.
Về phía ông Trump, giới đầu tư và doanh nghiệp hy vọng rằng những tuyên bố cứng rắn trong chiến dịch tranh cử sẽ được cân nhắc lại và có tính thực tiễn hơn nếu ông giành chiến thắng. Vào tháng 8, 18 thành viên đảng Cộng hòa từ các khu vực thu hút đầu tư liên quan đến IRA đã gửi thư cho Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, kêu gọi không thu hồi hoàn toàn các ưu đãi của IRA nếu đảng Cộng hòa kiểm soát được cả Hạ viện và Thượng viện.
Nhà Trắng cho biết Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) đã giúp tạo ra hơn 330.000 việc làm và việc loại bỏ đạo luật này có thể gây tổn hại cho các khoản đầu tư tại các bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo. Jeremy Harrell, Giám đốc tổ chức năng lượng sạch bảo thủ ClearPath tại Washington, chia sẻ rằng các công ty mà tổ chức hợp tác đều mong muốn chính sách ổn định, có thể dự đoán trước. “Họ đã đầu tư hàng trăm triệu USD nhờ vào IRA,” bà nói.
Frank Wolak, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Pin và Hydro, cũng cho rằng quốc hội cần duy trì các ưu đãi thuế của IRA nếu ông Trump thắng cử. Ông nói: “Chúng tôi cần hợp tác chặt chẽ với các đồng minh trong quốc hội để bảo vệ các điều khoản của IRA.”
Một lý do khác có thể khiến ông Trump không thực hiện các biện pháp quá quyết liệt với Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) và Đạo luật CHIPS là vì nhiều đồng minh của ông đang nhận được lợi ích từ các khoản đầu tư lớn vào năng lượng mặt trời, xe điện, hydro và các công nghệ năng lượng sạch được hỗ trợ bởi các đạo luật này.
Theo Reuters, ít nhất 7 đồng minh thân cận của Trump, bao gồm các nhà gây quỹ và các công ty họ quản lý, hiện đang nắm giữ cổ phần trị giá hàng trăm triệu USD trong các doanh nghiệp được hưởng lợi lớn từ những ưu đãi thuế trong IRA.
Những người hưởng lợi từ các khoản đầu tư liên quan đến Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) bao gồm Jared Kushner, con rể ông Trump, cùng cựu đại sứ của ông tại Trung Quốc, Terry Branstad. Ngoài ra, các công ty do ông trùm dầu mỏ Harold Hamm và Howard Lutnick điều hành cũng nằm trong danh sách này. Các công ty lớn như Tesla, Occidental Petroleum và Energy Transfer, vốn từng ủng hộ tài chính cho Trump, đều có các dự án quy mô lớn chỉ khả thi nhờ ưu đãi thuế từ IRA.
Theo Reuters, tổng giá trị đầu tư của những cá nhân và công ty này lên đến hàng tỷ USD, và họ sẽ chịu thiệt hại đáng kể nếu IRA bị hủy bỏ. Do đó, có khả năng một số đồng minh sẽ tác động để ông Trump giữ lại một số ưu đãi của IRA nếu ông tái đắc cử.
