::
Năm 2025 được dự báo sẽ mang lại nhiều thách thức lớn cho Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump trở lại Nhà Trắng và Nga tiếp tục duy trì lợi thế nhờ những diễn biến có lợi trên chiến trường.
“Chính sách không rõ ràng của ông Donald Trump đối với việc hỗ trợ quân sự cho Kiev và cách tiếp cận trong việc giải quyết xung đột được dự báo sẽ là một trong những thách thức lớn nhất đối với Ukraine vào năm 2025,” Justyna Gotkowska, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Phương Đông tại Warsaw, Ba Lan, chia sẻ trong một bài xã luận tuần trước.
Theo Gotkowska và nhiều chuyên gia, đây là lý do Ukraine cùng các nước châu Âu cần chuẩn bị tâm thế để đối mặt với những khó khăn và bất định có thể xảy ra trong năm tới.
Sau hơn 1.000 ngày xung đột, Ukraine đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng, trong khi Nga tiếp tục gia tăng áp lực trên chiến trường và tăng cường các cuộc không kích nhằm vào hạ tầng năng lượng quan trọng của Ukraine.
Hiện tại, khoảng 1/5 lãnh thổ Ukraine đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Tuy vậy, Ukraine cũng triển khai một số chiến dịch phản công qua biên giới, đạt được tiến bộ nhất định tại một số khu vực thuộc tỉnh Kursk của Nga.
Tư lệnh quân đội Ukraine, ông Oleksandr Syrskyi, thừa nhận rằng lực lượng Nga đã đạt được những bước tiến đáng kể tại khu vực miền đông Donetsk. Pokrovsk, một vị trí chiến lược quan trọng của Ukraine, hiện đang đối mặt với áp lực lớn. Nếu Pokrovsk không giữ vững được, Nga có khả năng mở rộng thêm quyền kiểm soát tại khu vực này.
Trước thời điểm ông Donald Trump chính thức nhậm chức vào ngày 20/1, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang cố gắng duy trì sự cân bằng mong manh trong chính sách đối ngoại, trước những thách thức ngày càng gia tăng.
“Tổng thống Zelensky hiện đang đối mặt với bài toán lớn là làm sao duy trì nguồn viện trợ quân sự từ Mỹ cho Ukraine, nhất là khi ông Trump sắp nắm quyền,” Ann Dailey, nhà nghiên cứu tại RAND Corporation, tổ chức tư vấn chính sách đặt trụ sở tại California, chia sẻ.
Mỹ, với vai trò là đồng minh chủ chốt của Ukraine, đã hỗ trợ khoảng 61,4 tỷ USD kể từ khi xung đột nổ ra. Đầu tuần này, Nhà Trắng tiếp tục cam kết thêm 6 tỷ USD viện trợ, nhưng đây có thể là một trong những gói hỗ trợ cuối cùng từ chính quyền Tổng thống Joe Biden.
Tổng thống đắc cử Donald Trump từng bày tỏ quan điểm không hoàn toàn ủng hộ các nỗ lực của Ukraine trong việc đối phó với Nga.
Trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên kênh NBC, ông Trump cho rằng Ukraine có thể sẽ nhận được ít viện trợ quân sự hơn từ Mỹ sau khi ông nhậm chức. Ông cũng khẳng định rằng các quốc gia châu Âu cần gia tăng mức độ hỗ trợ để tương xứng với những gì Mỹ đã cung cấp.
“Chúng ta đã chi 350 tỷ USD, trong khi châu Âu chỉ đóng góp 100 tỷ USD. Tại sao họ không chia sẻ trách nhiệm ngang bằng với chúng ta?” ông Trump đặt vấn đề. “Châu Âu cần phải tìm cách cân đối lại mức đóng góp này.”
Ông cũng cho rằng việc đối phó với Nga quan trọng hơn đối với châu Âu so với Mỹ. “Chúng ta có một đại dương ngăn cách mình với họ, điều này khiến mối đe dọa từ Nga trở nên đáng lo ngại hơn với châu Âu,” ông cho biết.
Tổng thống đắc cử Donald Trump vẫn giữ thái độ thận trọng và chưa công khai nhiều chi tiết về kế hoạch chấm dứt xung đột tại Ukraine. Dù vậy, Keith Kellogg, người được ông đề cử làm đặc phái viên Mỹ về vấn đề Ukraine, đã đề xuất một kế hoạch hòa bình từ tháng 4.
Theo kế hoạch này, Mỹ dự kiến áp dụng chiến lược tạo sức ép lên cả hai phía. Cụ thể, viện trợ quân sự cho Ukraine có thể bị đình chỉ nếu nước này không chấp nhận đàm phán, trong khi các lô hàng vũ khí sẽ được gia tăng nếu Moskva từ chối tham gia bàn đàm phán.
Ông Trump đã lên tiếng chỉ trích Ukraine sau vụ phóng tên lửa tầm xa vào lãnh thổ Nga hồi tháng trước.
“Tôi hoàn toàn phản đối việc sử dụng tên lửa có tầm bắn hàng trăm km để tấn công Nga. Tại sao chúng ta lại ủng hộ hành động như vậy?” ông nêu quan điểm trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Time.
Trong những tuần gần đây, đội ngũ cố vấn của Tổng thống đắc cử đã thúc đẩy ý tưởng về một lệnh ngừng bắn, trong đó Kiev sẽ tạm hoãn nỗ lực gia nhập NATO trong 20 năm để đổi lấy việc duy trì viện trợ quân sự từ phương Tây. Đồng thời, một lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu sẽ được triển khai tới Ukraine để giám sát việc thực thi lệnh ngừng bắn này.
Nhưng một số chuyên gia cảnh báo rằng kế hoạch này có thể làm gia tăng tình trạng bất ổn trong cấu trúc an ninh của châu Âu.
“Mối lo ngại lớn nhất của tôi là Ukraine có thể bị buộc phải chấp nhận một thỏa thuận bất lợi với Nga, khi ông Trump có thể muốn nhanh chóng thực hiện cam kết chấm dứt xung đột,” Kristi Raik, Phó Giám đốc Trung tâm Quốc phòng và An ninh Quốc tế tại Tallinn, Estonia, chia sẻ.
Gần đây, Tổng thống Zelensky đã điều chỉnh các tuyên bố của mình để phù hợp hơn với tình hình thực tế. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đảm bảo an ninh lâu dài thay vì chỉ tập trung vào việc giành lại lãnh thổ, đồng thời bày tỏ sẵn sàng tham gia đàm phán nhằm kết thúc xung đột.
Sự thay đổi trong lập trường của Tổng thống Zelensky diễn ra sau khi ông thừa nhận rằng lực lượng Ukraine khó có khả năng đẩy lùi quân đội Nga khỏi các khu vực đang bị kiểm soát, bao gồm bán đảo Crimea và một số vùng ở miền đông Ukraine.
Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin tiếp tục thể hiện sự tự tin, dựa trên những kết quả mà lực lượng của ông đã đạt được trên chiến trường.
Trong cuộc họp báo cuối năm ngày 19/12/2024, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng quân đội Nga đang mở rộng đà tiến trên chiến trường và nhấn mạnh rằng “năng lực phòng thủ của Nga thuộc hàng cao nhất thế giới.”
Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ thiện chí tham gia các cuộc đàm phán hòa bình với Ukraine, đồng thời lưu ý rằng “chính trị là nghệ thuật của sự thỏa hiệp.”
Tổng thống Nga nhắc lại các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine tổ chức tại Istanbul vào đầu năm 2022. Dự thảo khi đó bao gồm các điều khoản như Nga duy trì quyền kiểm soát Crimea và Donbass, Ukraine từ bỏ kế hoạch gia nhập NATO, đồng thời cắt giảm lực lượng quân sự.
Nhưng các cuộc đàm phán này đã không thành công khi cả hai bên cáo buộc lẫn nhau là nguyên nhân khiến tiến trình đổ vỡ hoàn toàn.
“Ông Putin nhấn mạnh rằng Nga đã hành động một cách hợp lý khi sẵn sàng chấp nhận lệnh ngừng bắn với các điều kiện do mình đề ra, đồng thời cáo buộc Ukraine phá vỡ những thỏa thuận trước đây,” Natia Seskuria, chuyên gia tại Viện An ninh và Quốc phòng Hoàng gia Anh (RUSI), nhận xét.
Nga dường như đang nắm giữ lợi thế trong đàm phán và tin tưởng rằng, dưới áp lực từ chính quyền ông Trump, Ukraine sẽ phải đưa ra một số nhượng bộ.
Tổng thống Putin nhiều lần nói rằng việc tạm hoãn tư cách thành viên NATO của Ukraine không đáp ứng được yêu cầu của Moskva. Ngày 30/12, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tiếp tục nhấn mạnh lập trường này và bác bỏ những đề xuất liên quan từ nhóm của Tổng thống đắc cử Mỹ.
“Chúng tôi không đồng ý với các đề xuất từ nhóm của Tổng thống đắc cử, bao gồm việc hoãn tư cách thành viên NATO của Ukraine trong 20 năm và triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình từ Anh và châu Âu vào lãnh thổ Ukraine,” Ngoại trưởng Lavrov tuyên bố.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhấn mạnh rằng sự mở rộng của NATO trong thời gian dài là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng Ukraine. Ông khẳng định, việc đảm bảo vị thế không liên kết của Ukraine vẫn là một trong những mục tiêu chính mà chiến dịch quân sự của Nga hướng đến.
Ông cũng lưu ý rằng, ngay cả khi Tổng thống đắc cử Donald Trump cố gắng cải thiện quan hệ giữa Mỹ và Nga sau khi nhậm chức, ông sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn. “Đạt được sự đồng thuận lưỡng đảng tại Mỹ về vấn đề xung đột Ukraine không phải là điều dễ dàng,” Ngoại trưởng Lavrov cho biết.
Theo Ann Dailey, Nga hiện đánh giá rằng họ đang nắm giữ lợi thế cả về quân sự lẫn chính trị. “Với tình hình hiện tại, tôi không cho rằng Nga sẽ sẵn sàng đưa ra nhiều nhượng bộ,” bà nhận định.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tiếp tục nhấn mạnh rằng việc gia nhập NATO là điều cần thiết để bảo vệ đất nước trước các cuộc tấn công trong tương lai. Tuy nhiên, triển vọng của Kiev ngày càng trở nên mờ nhạt ở cả Mỹ và châu Âu, khi các lãnh đạo tại đây ngày càng có những ý kiến trái chiều về mức độ cam kết an ninh mà họ sẵn sàng thực hiện.
Tổng thống Volodymyr Zelensky đã nhiều lần tuyên bố rằng Ukraine rất cần sự hỗ trợ rõ ràng từ Mỹ cùng với các đảm bảo an ninh từ châu Âu để đối mặt với tình hình hiện tại.
“Chúng tôi rất cần sự tham gia hỗ trợ từ cả Mỹ và châu Âu,” ông nhấn mạnh trong các cuộc đàm phán mới đây tại Brussels, Bỉ.
