::
Khi ông Trump chuẩn bị nhậm chức, Ukraine tìm cách thuyết phục ông rằng họ có thể mang lại lợi ích chiến lược cho Mỹ với chi phí hợp lý nhất.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump từng bày tỏ quan điểm hoài nghi về việc hỗ trợ quân sự cho Ukraine, đồng thời đã kêu gọi đảng Cộng hòa ngăn chặn các gói viện trợ mới dành cho Kiev. Ông và nhiều cố vấn thân cận cho rằng cuộc xung đột Ukraine đang tạo ra gánh nặng tài chính lớn cho người nộp thuế tại Mỹ và cần được giải quyết nhanh chóng để chấm dứt.
Những phát biểu này làm dấy lên lo ngại tại Ukraine rằng ông Trump có thể giảm mạnh các khoản viện trợ thiết yếu từ Mỹ và gây áp lực buộc Kiev phải chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn, bao gồm các điều khoản nhượng bộ lãnh thổ cho Moskva.
Chỉ còn khoảng hai tháng trước khi ông Trump nhậm chức và trong bối cảnh Nga tiếp tục đạt được lợi thế trên chiến trường, Ukraine đang tìm cách tiếp cận chính quyền sắp tới của Mỹ. Họ kỳ vọng thuyết phục ông Trump rằng Ukraine không chỉ là một bên nhận viện trợ, mà còn mang lại cơ hội giúp Mỹ đạt được lợi ích kinh tế và địa chiến lược với chi phí tối ưu.
Với những kỳ vọng đó, nhiều quan chức tại Kiev tin rằng ông Trump có thể giúp giải quyết xung đột theo hướng có lợi và công bằng cho Ukraine. Họ bỏ qua các phát biểu mang tính chỉ trích của ông, thay vào đó nhấn mạnh rằng ông Trump từng là Tổng thống Mỹ đầu tiên phê duyệt việc cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine.
Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, Ukraine được bàn giao tên lửa Javelin, loại vũ khí chống tăng mà chính quyền cựu Tổng thống Barack Obama trước đây không đồng ý cung cấp. Lô vũ khí này, chuyển giao vào đầu năm 2022, đã góp phần quan trọng trong việc giúp Ukraine ngăn chặn hiệu quả bước tiến nhanh chóng của lực lượng Nga về phía thủ đô Kiev sau đó hơn một tháng.
Trong nhiệm kỳ Tổng thống, ông Donald Trump từng coi việc chuyển giao tên lửa Javelin cho Ukraine là bằng chứng cho thấy ông có lập trường cứng rắn với Tổng thống Nga Vladimir Putin hơn các chính trị gia đảng Dân chủ. Tuy nhiên, chính thỏa thuận viện trợ quân sự này sau đó đã trở thành tâm điểm trong phiên luận tội đầu tiên nhắm vào ông.
Ông Trump bị cáo buộc đã hoãn gói viện trợ quân sự trị giá gần 400 triệu USD cho Ukraine để gây áp lực buộc Tổng thống Volodymyr Zelensky công khai cam kết điều tra Hunter Biden, con trai của ông Joe Biden, đối thủ chính trị của ông Trump tại thời điểm đó.
Dmytro Kuleba, cựu Ngoại trưởng Ukraine, từng nhận xét rằng “những vũ khí đầu tiên mà Ukraine nhận được từ Mỹ lại đến từ một tổng thống không ủng hộ Kiev mạnh mẽ.”
Ông bày tỏ sự lạc quan rằng nhiệm kỳ mới của ông Donald Trump có thể mang lại những thay đổi tích cực cho Ukraine, dù Tổng thống Mỹ đắc cử được coi là khó đoán. Theo ông Kuleba, để duy trì sự ủng hộ từ chính quyền mới, Ukraine cần xây dựng các kịch bản cho thấy việc tiếp tục hỗ trợ Kiev sẽ giúp ông Trump củng cố hình ảnh một nhà lãnh đạo mạnh mẽ.
Dmytro Kuleba nhận định, “Nếu mục tiêu của ông Trump là thể hiện sức mạnh để cuối cùng tuyên bố rằng ‘tôi làm tốt hơn ông Biden và tôi đã kết thúc chiến tranh,’ thì Ukraine cần chứng minh rằng việc bỏ rơi Kiev không phải là lựa chọn đúng đắn.”
Nhiều người Ukraine cảm thấy chính sách viện trợ hạn chế và thận trọng của chính quyền Tổng thống Joe Biden đã làm suy giảm uy tín cũng như ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ. Họ thất vọng khi ông Biden công khai ủng hộ Ukraine, nhưng lại tỏ ra do dự trong các quyết định liên quan đến viện trợ vũ khí quan trọng, vì lo ngại nguy cơ Nga có thể trả đũa.
Trong những tuần gần đây, người Ukraine bắt đầu thúc đẩy một lập trường chính sách mới xoay quanh khái niệm “hòa bình thông qua sức mạnh.” Họ kỳ vọng rằng thông điệp này có thể thuyết phục được ông Donald Trump, dù trước đó nó không mang lại hiệu quả với Tổng thống Joe Biden.
Nghị sĩ Ukraine Volodymyr Ariev nhấn mạnh: “Nếu ông Trump muốn làm nước Mỹ vĩ đại trở lại, lợi ích trực tiếp của ông chính là giúp Ukraine tránh thất bại trước Nga. Bởi nếu Ukraine thất bại, Mỹ có thể mất đi hình ảnh là trụ cột bảo đảm an ninh của phương Tây.”
Mykhailo Podolyak, cố vấn Văn phòng Tổng thống Ukraine, chia sẻ rằng Kiev đang tập trung làm rõ cho ông Donald Trump những lợi ích thực tế trong việc hỗ trợ Ukraine.
“Chúng tôi muốn giúp ông Trump và đội ngũ cố vấn của ông ấy hiểu rõ sự hợp lý của vấn đề này. Với một khoản hỗ trợ tương đối nhỏ dành cho Ukraine, bao gồm vũ khí, tài chính và đầu tư, họ có thể làm suy yếu sức mạnh quân sự của Nga, đồng thời củng cố vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ,” ông Podolyak giải thích.
Nhiều ý kiến từ giới quan sát cho rằng, người dân Ukraine dường như đã mất kiên nhẫn với sự thiếu quyết đoán của chính quyền hiện tại. Tương tự như cử tri Mỹ, họ đang khao khát một sự thay đổi mạnh mẽ, bất kể hệ quả ra sao. Điều này có thể giải thích lý do ông Trump trở thành một lựa chọn tiềm năng cho sự chuyển biến đó.
Trong phát biểu với đài truyền hình quốc gia Ukraine Suspilne hồi giữa tháng, Tổng thống Volodymyr Zelensky nhận định rằng chính sách của đội ngũ chuẩn bị tiếp quản Nhà Trắng sẽ có khả năng giúp cuộc chiến kết thúc nhanh chóng hơn.
Anastasiia Lapatina, nhà phân tích thuộc Viện Nghiên cứu Lawfare tại Washington, nhận định rằng việc Ukraine thay đổi thái độ đối với ông Trump một phần xuất phát từ sự phụ thuộc lớn vào nguồn cung vũ khí từ Mỹ. Điều này buộc Kiev phải tìm cách thích nghi và hợp tác bất kể ai sẽ trở thành chủ nhân tiếp theo của Nhà Trắng.
Một quan chức cấp cao gần gũi với Tổng thống Zelensky tiết lộ rằng văn phòng Tổng thống Ukraine không tỏ ra quá lo ngại về khả năng ông Trump trở lại nắm quyền. Thay vào đó, họ đang tập trung vào việc xây dựng mối quan hệ hợp tác hiệu quả với chính quyền sắp tới.
“Ông Trump là người khó lường, và đây có thể là một lợi thế cho tình hình của chúng tôi lúc này. Điều quan trọng là chúng tôi cần kiên nhẫn và đưa ra những bước đi đúng đắn,” nghị sĩ Ukraine Oleksii Honcharenko chia sẻ trên Telegram.
Tổng thống Zelensky đã sớm bắt tay vào việc chuẩn bị thuyết phục chính quyền mới trong nhiều tháng qua. Hai nội dung chính trong “kế hoạch chiến thắng” của ông, bao gồm việc mở cửa cho các đối tác tiếp cận tài nguyên thiên nhiên của Ukraine và đề xuất để quân đội Ukraine thay thế lực lượng Mỹ tại châu Âu, được xem như những động thái chiến lược nhằm gây ấn tượng với tân Tổng thống Mỹ.
Tổng thống Ukraine nhanh chóng trở thành một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên gọi điện chúc mừng ông Trump, đồng thời ca ngợi đây là “chiến thắng mang tính lịch sử vang dội.”
Dẫu vậy, nhiều chuyên gia nhận định bối cảnh hiện tại đã có những thay đổi lớn kể từ khi ông Trump phê duyệt thương vụ chuyển giao tên lửa Javelin cho Ukraine.
Tổng thống đắc cử hiện đang làm việc với một đội ngũ nhân sự hầu như hoàn toàn mới. Phó Tổng thống đắc cử JD Vance, người từng giữ vai trò thượng nghị sĩ, đã bỏ phiếu phản đối các gói viện trợ cho Ukraine. Trong khi đó, tỷ phú Elon Musk không chỉ chế giễu ông Zelensky mà còn bày tỏ nghi ngờ về vai trò của Mỹ trong cuộc xung đột.
Theo các chuyên gia, việc Ukraine có thể ảnh hưởng đến các quyết sách của ông Trump hay không sẽ phụ thuộc rất lớn vào năng lực thuyết phục của Tổng thống Zelensky và cách ông định hình chiến lược ngoại giao với chính quyền mới.
“Trọng trách nặng nề đang đặt lên vai ông Zelensky, khi ông phải đảm nhận vai trò đối thoại trực tiếp với ông Trump. Ở thời điểm hiện tại, khó có ai có thể thay thế ông trong nhiệm vụ này,” Scott Cullinane, người phụ trách các vấn đề chính phủ của tổ chức phi lợi nhuận Razom tại Mỹ, tổ chức ủng hộ Ukraine, chia sẻ.
Một số chuyên gia nhận định rằng Ukraine nên tận dụng cách tiếp cận thực dụng và mang tính thương mại của ông Trump trong các vấn đề đối ngoại. Với nguồn tài nguyên phong phú như trữ lượng lithium lớn, Ukraine có thể biến đây thành một lợi thế chiến lược.
Theo Volodymyr Vasiuk, chuyên gia trong ngành công nghiệp Ukraine và cố vấn kinh tế cho quốc hội nước này, Ukraine sở hữu đủ lithium để sản xuất 15 triệu pin xe điện. Tuy nhiên, một số mỏ khai thác quan trọng hiện đang nằm trong khu vực do Nga kiểm soát hoặc gần sát tiền tuyến.
“Thị trường khí đốt của Ukraine được đánh giá là một trong những khu vực tiềm năng nhất trên thế giới. Tôi tin rằng các công ty Mỹ có thể gặt hái nhiều cơ hội tuyệt vời tại đây ngay từ bây giờ,” Oleksiy Chernyshov, Giám đốc điều hành tập đoàn năng lượng Ukraine NaftoGaz, nhận định.
Chernyshov dự kiến sẽ đến Mỹ trong vài tuần tới để gặp gỡ lãnh đạo các tập đoàn khí đốt hàng đầu. Ông bày tỏ sự lạc quan rằng chính quyền mới của ông Trump, với đội ngũ có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác năng lượng.
“Chúng tôi mong muốn thảo luận về những hợp đồng trị giá hàng triệu USD và hy vọng điều này sẽ được họ cân nhắc một cách nghiêm túc,” ông chia sẻ.
Thông điệp của Ukraine dường như đã nhận được sự quan tâm từ một số thành viên đảng Cộng hòa. Trong cuộc phỏng vấn trên Fox News tuần trước, thượng nghị sĩ Lindsey Graham nhấn mạnh rằng Ukraine sở hữu trữ lượng khoáng sản quý hiếm với giá trị lên tới hàng nghìn tỷ USD.
“Ukraine muốn hợp tác với chúng tôi, chứ không phải với Nga. Vì vậy, ưu tiên của chúng tôi là đảm bảo Nga không nắm quyền kiểm soát khu vực này,” ông nói.
