::
Đợt tăng thuế mới của Biden được dự báo sẽ có tác động hạn chế trong ngắn hạn, nhưng sẽ tạo ra những thách thức lâu dài nếu các đồng minh của Mỹ cũng áp dụng theo.
Trong tuần vừa qua, Nhà Trắng đã công bố kế hoạch tăng thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc trị giá 18 tỷ USD. Các mặt hàng bao gồm xe điện, chất bán dẫn, pin lithium-ion và thiết bị y tế.
Trong tháng 4 vừa qua, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phát biểu rằng ông “không mong muốn bước vào cuộc chiến với Trung Quốc”, nhưng Mỹ cần phải đối mặt và chống lại “các hoạt động kinh tế không công bằng và dư thừa năng lực công nghiệp” từ Bắc Kinh.
Trong phát biểu của mình tuần này, Tổng thống Biden nhấn mạnh rằng người lao động Mỹ có khả năng làm việc hiệu quả và cạnh tranh tốt hơn bất kỳ ai khác, miễn là cuộc cạnh tranh diễn ra một cách công bằng. Tuy nhiên, ông lên án sự không công bằng đã kéo dài trong một thời gian quá dài. “Chúng tôi sẽ không cho phép Trung Quốc đổ bộ hàng hóa vào thị trường của chúng tôi,” ông nói thêm.
Dưới đây là sự tác động của việc tăng thuế mới đối với hàng hóa từ Trung Quốc:
Xe điện:
Tăng thuế mới đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đã có tác động đáng kể. Đặc biệt, các mặt hàng như xe điện, chất bán dẫn, pin lithium-ion và thiết bị y tế đã phải đối mặt với việc áp thuế tăng lên, nhằm bảo vệ ngành công nghiệp trong nước và người lao động Mỹ.
Theo dự báo của Nomura, tác động của việc tăng thuế mới sẽ bị hạn chế trong ngắn hạn, vì Mỹ chỉ chiếm 1% tổng lượng xe được xuất khẩu từ Trung Quốc. Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đã thông tin rằng vào năm 2023, Trung Quốc đã xuất khẩu 12.362 xe điện sang Mỹ, trong đó có khoảng 10.000 chiếc là của thương hiệu Polestar.
Trong khi đó, các nhà sản xuất xe điện đang tăng cường xuất khẩu sang Nam Mỹ. Trong quý đầu năm, lượng xuất khẩu của BYD đã tăng đến hơn 150%, với hơn 97.000 chiếc được xuất đi. Trong số này, Brazil đã nhập khẩu 15.700 xe, chiếm tỷ lệ 16%. Nhà môi giới hàng hóa của Nhật Bản, Hanwa, cũng đã thông báo về việc tăng cường xuất khẩu xe điện từ Trung Quốc sang Mexico trong những tháng gần đây. Theo Nikkei, các công ty xe điện hàng đầu đang tận dụng cơ hội cạnh tranh để mở rộng thị trường và tăng cường vận chuyển xe điện đến Brazil và Mexico.
Tuy nhiên, tác động có thể trở nên lớn hơn nếu Liên minh Châu Âu (EU) và Anh cũng quyết định tăng thuế giống như Mỹ. “Chúng tôi không quá lo lắng về việc Mỹ tăng thuế mới vì chúng tôi không bán hàng trực tiếp vào thị trường này, nhưng chúng tôi lo ngại về tín hiệu mà điều này có thể gửi đến các quốc gia khác, đặc biệt là các đồng minh của Mỹ,” một lãnh đạo của một công ty xe điện Trung Quốc chia sẻ với Nikkei.
Trong tháng 10, Ủy ban Châu Âu đã khởi động cuộc điều tra để xác định xem các công ty xe điện của Trung Quốc có được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của nhà nước để giảm giá sản phẩm hay không. Gần đây, Giám đốc Thương mại của EU, Valdis Dombrovskis, đã gợi ý rằng Brussels có thể áp dụng thuế quan trước kỳ nghỉ hè.
Theo TrendForce, một công ty nghiên cứu thị trường, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đánh giá cao thị trường xuất khẩu ở Tây Âu, tiếp theo là Đông Nam Á.
Pin lithium-ion
Thuế với pin lithium-ion sử dụng trong xe điện sẽ tăng lên 25% từ mức 7,5% trong năm nay. Dự báo của các nhà phân tích cho thấy tác động của việc tăng thuế sẽ lan rộng hơn đối với các công ty Trung Quốc xuất khẩu pin lithium-ion và linh kiện pin. Điều này cũng tạo ra lợi thế lớn hơn cho các công ty pin của Nhật Bản và Hàn Quốc trên thị trường Mỹ.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất pin lithium-ion Trung Quốc như Envision và Gotion High-tech, với kế hoạch xây dựng nhà máy tại Mỹ, có thể tận dụng cơ hội này. Dự kiến họ có thể phải đối mặt với tác động lớn hơn vào năm 2026, khi thuế 25% đối với pin lithium-ion không dành cho xe điện sẽ có hiệu lực.
Vào thời điểm đó, những nhà xuất khẩu pin Trung Quốc có thể cảm nhận sự giảm đi của lợi thế về chi phí so với các đối thủ Mỹ. Các đối thủ này có thể tận dụng các ưu đãi thuế được chính quyền Biden cung cấp theo Đạo luật giảm lạm phát.
Đất hiếm
Thuế quan đối với đất hiếm đã tăng lên 25% vào năm 2026, gây ra sự ngạc nhiên trong giới chuyên gia. Nhận định này đặc biệt đáng chú ý vì ngành đất hiếm của Mỹ đang đối mặt với sự không thể cạnh tranh với Trung Quốc không chỉ về thị phần, mà còn về chi phí và kinh nghiệm.
Đất hiếm là một nguồn tài nguyên chiến lược vô cùng quan trọng và không thể tái tạo, đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực năng lượng mới như động cơ xe và turbine điện gió. Để bảo vệ các doanh nghiệp trong nước và giảm sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu đất hiếm từ Trung Quốc, Mỹ đã thực hiện động thái tăng thuế, tăng cường các biện pháp bảo vệ ngành công nghiệp trong nước.
Theo dữ liệu từ Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Trung Quốc là quốc gia sản xuất đất hiếm lớn nhất trên thế giới. Năm ngoái, họ sản xuất 240.000 tấn sản phẩm đất hiếm, chiếm 68% tổng sản lượng toàn cầu.
Chất bán dẫn
Thuế suất đối với chất bán dẫn nhập khẩu từ Trung Quốc đã đột ngột tăng lên 50% từ mức 25% vào năm 2025. Theo một số nhà phân tích, sự gia tăng đáng kể này có thể gây suy yếu cho hệ sinh thái công nghiệp sản xuất chip của Trung Quốc. Tuy nhiên, để tránh ảnh hưởng của thuế, các nhà sản xuất có thể chọn tích hợp chất bán dẫn vào các sản phẩm như thiết bị gia dụng và điện tử, sau đó xuất khẩu sản phẩm thành phẩm sang Mỹ như một cách để tránh thuế và tối ưu hóa chi phí sản xuất.
Tuy nhiên, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson lưu ý rằng các nhà sản xuất bán dẫn cung cấp các chip phổ thông và quy mô lớn từ Trung Quốc đóng vai trò quan trọng mà không thể thay thế. Điều này là do các công ty như TSMC của Đài Loan và Samsung của Hàn Quốc tập trung vào việc sản xuất các chip cao cấp hơn, trong khi Trung Quốc thường sản xuất các loại chip phổ biến và lớn hơn.
Pin mặt trời
Thuế với pin mặt trời đã tăng gấp đôi lên 50% vào năm nay. Tuy nhiên, thị trường Mỹ chiếm một phần nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu pin mặt trời của Trung Quốc và hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ đã phải chịu thuế suốt hơn một thập kỷ. Trong năm ngoái, Trung Quốc chỉ xuất khẩu pin mặt trời trị giá 3,35 triệu USD sang Mỹ, chiếm dưới 0,1% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này. Do đó, Nomura dự đoán rằng tác động của việc tăng thuế sẽ có hạn chế trong ngắn hạn.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế ở Washington, hơn 80% hoạt động sản xuất tấm pin mặt trời hiện diễn ra tại Trung Quốc, với chi phí sản xuất tấm pin ở đây thấp hơn khoảng 60% so với Mỹ.
Trước đó, các nhà sản xuất tấm pin mặt trời Trung Quốc đã chuyển dần chuỗi cung ứng của họ sang một số quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Campuchia, Thái Lan và Việt Nam để tránh các hạn chế từ Mỹ. Đến năm 2023, các quốc gia này đã chiếm khoảng 75% tổng lượng nhập khẩu pin mặt trời của Mỹ.
Hồi tháng 4, một số nhà sản xuất thiết bị năng lượng mặt trời tại Mỹ đã đề xuất Bộ Thương mại áp đặt thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia Đông Nam Á. Zhong Baoshen, Chủ tịch của Công ty Công nghệ Năng lượng Xanh Longi, đã dự đoán rằng pin mặt trời từ các quốc gia Đông Nam Á sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường Mỹ. Do đó, các nhà sản xuất có thể cân nhắc việc mở thêm nhà máy tại Mỹ như một lựa chọn để tiếp cận thị trường này.
Thiết bị y tế
Năm nay, thuế với các sản phẩm như ống tiêm và kim tiêm sẽ gấp đôi lên 50%, trong khi các thiết bị bảo hộ cá nhân như mặt nạ phòng độc và khẩu trang sẽ chịu mức thuế mới là 25%, tăng từ mức 0 – 7,5% hiện tại. Đối với găng tay y tế và phẫu thuật bằng cao su, thuế quan sẽ tăng lên 25% vào năm 2026 từ mức 7,5% hiện nay.
Mỹ là thị trường hàng đầu tiếp nhận các thiết bị y tế từ Trung Quốc, với kim ngạch đạt gần 10,8 tỷ USD vào năm trước. Tuy nhiên, tác động của việc tăng thuế có thể bị hạn chế do nhiều nhà sản xuất đã chuyển hướng sang lĩnh vực khác khi nhu cầu giảm mạnh sau đại dịch, theo Caixin. Năm 2023, xuất khẩu các sản phẩm chống dịch từ Trung Quốc đã giảm sút đến 75,7%, chỉ còn khoảng 3,9 tỷ USD.
Cần cẩu cảng container
Năm nay, thuế đối với cần cẩu lớn được sử dụng tại các cảng, dùng để bốc dỡ hàng hóa từ tàu container lên bờ và ngược lại, đã tăng từ 0% lên 25%. Quyết định này được đưa ra sau khi Cảnh sát Biển Mỹ ban hành Chỉ thị An ninh Hàng hải vào tháng 2, nhằm quản lý rủi ro mạng đối với loại cần cẩu này do Trung Quốc sản xuất.
Đầu năm 2023, quan chức quốc phòng Mỹ đã bày tỏ lo ngại về việc nhà sản xuất cần cẩu Trung Quốc như Shanghai Zhenhua Heavy Industries có thể bị Bắc Kinh sử dụng như công cụ gián điệp. Trung Quốc đã phản đối nhận xét này, gọi nó là “hoang tưởng”.
Vào thời điểm đó, quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ thông báo rằng khoảng 80% số cần cẩu sử dụng để vận chuyển hàng hóa tại các cảng của Mỹ được sản xuất tại Trung Quốc và sử dụng phần mềm từ nước này.
Thép và nhôm
Thuế quan đối với một số sản phẩm thép và nhôm sẽ tăng lên 25% trong năm nay từ mức 0 – 7,5%. Nhà Trắng đã nhấn mạnh sự cạnh tranh không công bằng trong các lĩnh vực này, đặc biệt là do “sự dư thừa không công bằng từ Trung Quốc trên thị trường”.
Chuyên gia dự đoán rằng tác động có thể bị hạn chế, đặc biệt là với khối lượng nhập khẩu thép của Mỹ tương đối thấp và việc áp đặt thuế đối với các sản phẩm thép từ Trung Quốc đã được thực hiện một cách đáng kể. Theo S&P Global Market Intelligence, Trung Quốc chỉ chiếm dưới 1% tổng lượng thép nhập khẩu của Mỹ trong hai tháng đầu của năm 2024.
Trong ngữ cảnh này, các nhà sản xuất nhôm cần thận trọng hơn trong việc đối phó với xu hướng nhập khẩu nhôm từ Trung Quốc vào thị trường Mỹ. Sản phẩm nhôm từ Trung Quốc thường là các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, được cung cấp bởi các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này đặt ra một thách thức đối với các doanh nghiệp Mỹ khi họ cố gắng tìm kiếm các giải pháp thay thế. Nếu một lựa chọn thay thế tốt hơn được tìm thấy, việc tái chiếm thị phần từ các sản phẩm nhôm Trung Quốc sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều.
Theo Nomura, gói thuế quan mới của Mỹ có thể chỉ có tác động hạn chế đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc trong thời gian ngắn vì các sản phẩm mục tiêu chỉ chiếm 4,2% tổng lượng nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc và chưa đến 1% tổng lượng xuất khẩu của Trung Quốc.
Tuy nhiên, dự kiến xuất khẩu của Trung Quốc có thể tăng mạnh trong năm nay khi các sản phẩm này sẽ phải đối mặt với việc áp thuế từ năm 2025 và 2026.
Tác động đáng lo ngại hơn là các nền kinh tế khác có thể sẽ thực hiện các biện pháp hạn chế thương mại tương tự như Mỹ, đặc biệt là với EU và Anh. Theo phân tích của Nomura, sự leo thang trong căng thẳng thương mại có thể gây trở ngại cho lĩnh vực xuất khẩu và thúc đẩy việc di dời chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc nhiều hơn trong dài hạn.
