Mặc dù GDP Trung Quốc có sự gia tăng, nhưng những người thất nghiệp, người sở hữu bất động sản và những người bị giảm thu nhập vẫn cảm thấy như nền kinh tế đang co lại.
Trước đêm kỳ thi công chức tại Trung Quốc, Melody Zhang (24 tuổi) vô cùng lo lắng. Cô đi dạo quanh hành lang ký túc xá, ôn tập lại các câu trả lời. Zhang mơ ước có một công việc tại một cơ quan truyền thông nhà nước, sau khi trải qua hơn 100 lần thất bại trong việc xin việc ở ngành này. Tuy nhiên, với 2,6 triệu người cùng tham gia thi tuyển cho 39.600 vị trí công chức, Zhang đã không vượt qua được sự cạnh tranh này.
Cô gái tốt nghiệp Đại học Nhân dân Trung Quốc – một trong những trường hàng đầu của quốc gia đã chia sẻ với Reuters rằng “Khi kinh tế trì trệ, không ai quan tâm đến mơ ước hay tham vọng đâu. Quá trình tìm việc đúng là không có hồi kết”
Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố vào ngày 17/1, mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn đạt được mục tiêu tăng trưởng trong năm ngoái, với mức tăng GDP đạt 5,2%, cao hơn nhiều so với nhiều nền kinh tế lớn khác trên thế giới.
Tuy nhiên, với những sinh viên đã tốt nghiệp mà vẫn đang thất nghiệp, những người sở hữu bất động sản và những lao động mà thu nhập bị giảm, cảm thấy có vẻ như nền kinh tế Trung Quốc đang có chiều hướng giảm đi. Tình trạng khủng hoảng niềm tin đang làm cho người tiêu dùng cảm thấy ngần ngại về việc chi tiêu, và doanh nghiệp ngần ngại về việc đầu tư và tuyển dụng. Điều này có thể ảnh hưởng đến tiềm năng phát triển kinh tế của Trung Quốc trong dài hạn.
Giáo sư kinh tế Zhu Tian từ Trường Quốc tế Trung Quốc – châu Âu tại Thượng Hải, cho rằng lý thuyết suy thoái (GDP giảm liên tiếp trong 2 quý) không nên áp dụng cho các quốc gia đang phát triển, có tỷ lệ đầu tư trên GDP lớn như Trung Quốc.
“Nếu bạn nói chuyện với 10 người, sẽ có 7 người cho rằng họ đã có một năm khá tệ. Chính phủ dĩ nhiên sẽ không để việc này tiếp diễn”, ông nói. Zhu thúc đẩy chính phủ thực hiện biện pháp kích thích để giúp đất nước thoát khỏi “vòng xoáy nguy hiểm” của sự mất niềm tin. Sự mất niềm tin đang có ảnh hưởng lớn đến nhóm người trẻ muốn tham gia vào thị trường lao động.
Theo số liệu công bố vào tháng 6/2023, hơn 25% người trẻ trong độ tuổi 16-24 ở Trung Quốc đang thất nghiệp, ước tính khoảng 25 triệu người. Số liệu mới nhất vào ngày 17/1 cho thấy tỷ lệ này giảm xuống còn 14,9% trong tháng 12/2023. Tuy nhiên, các khảo sát mới nhất cho thấy nhóm tuổi 16-24 vẫn là nhóm bi quan nhất.
Nhiều người dân Trung Quốc vô cùng bi quan về nền kinh tế nước mình
Nhiều người hiện đang có thu nhập thấp hơn so với kỳ vọng của họ, do các doanh nghiệp giảm chi phí khi nhu cầu trong nước giảm. Theo hãng tuyển dụng Zhaopin, mức lương trung bình mà các công ty ở 38 thành phố lớn nhất Trung Quốc cung ứng cho ứng viên vào cuối năm ngoái giảm 1,3% so với năm trước đó.
Với một nền kinh tế đã tăng trưởng đáng kể từ thập kỷ 80, đây là một bước ngoặt lớn về tâm lý đối với đất nước Trung Quốc. Sự thành công của Trung Quốc chủ yếu được xây dựng thông qua các khoản đầu tư lớn vào sản xuất và cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, mô hình này đang tạo ra nhiều nợ hơn là tăng trưởng so với thập kỷ trước. Tổng nợ ở Trung Quốc hiện đang rất lớn.
Trong khi đó, sinh viên ở Trung Quốc chủ yếu được đào tạo cho các lĩnh vực dịch vụ yêu cầu kỹ năng cao, chứ không phải là trong các nhà máy hoặc công trường. Do đó, chi tiêu của các hộ gia đình giảm đi, cùng với việc chính phủ kiểm soát nghiêm ngặt các ngành tài chính, công nghệ, và giáo dục nhiều năm qua, đã làm giảm cơ hội phát triển, và tìm kiếm việc làm của sinh viên.
Janice Zhang (34 tuổi) đã làm trong ngành công nghệ đến cuối năm 2022. Sau đó, cô nghỉ việc vì lý do gia đình. Zhang tin rằng với kinh nghiệm và trình độ hiện tại, cô có thể dễ dàng tìm được công việc mới.
Tuy nhiên, cô chỉ nhận được một công việc về truyền thông xã hội và phải làm việc 15 giờ mỗi ngày. Sau một thời gian ngắn, Zhang đã phải nghỉ việc.
Tình hình kinh tế hiện nay khiến cô cảm thấy “không thể kiểm soát được số phận của mình”. Cô đã chia sẻ rằng “Điều tôi đang cố làm hiện tại chỉ là xoa dịu sự thất vọng mà ngày mai sẽ mang đến cho mình”.
Vincent Li – chủ một quán cà phê cao cấp ở Thượng Hải – cũng cảm thấy như anh đã rơi ra khỏi tầng lớp trung lưu. Khi người Trung Quốc giảm chi tiêu, họ thích chọn cà phê giá rẻ hơn. Hai căn hộ anh mua với giá 4 triệu nhân dân tệ (558.000 USD) năm 2017 ở đảo Hải Nam cũng chẳng có ai muốn thuê hay mua suốt 3 năm. “Thị trường bất động sản bão hòa rồi”, anh nói.
Ở Trung Quốc, khoảng 70% số tiền tiết kiệm của các hộ gia đình thường được đầu tư vào bất động sản. Theo các chuyên gia môi giới bất động sản, tại một số thành phố, giá của các căn hộ đã giảm tới 70% kể từ khi thị trường này rơi vào tình trạng khủng hoảng vào năm 2021. Điều này đã làm cho người dân cảm giác nghèo đi và dẫn đến việc cắt giảm chi tiêu.
Người dân Trung Quốc cân nhắc về chi phí khi mua sắm
Lĩnh vực bất động sản, đã từng đóng góp gần 25% vào hoạt động kinh tế của Trung Quốc trong giai đoạn đỉnh cao, hiện nay đang được xem là một trong những rủi ro lớn nhất trong quá trình thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình của đất nước này.
Yuen Yuen Ang – Giáo sư tại Đại học Johns Hopkins nhận định rằng “Các động lực tăng trưởng cũ đang giảm sút nhanh chóng, khiến động lực mới khó phát huy. Đây được xem là rủi ro lớn nhất, có thể đưa Trung Quốc vào tình trạng bế tắc trong quá trình chuyển đổi”.
Bên cạnh vấn đề nội tại, căng thẳng ngoại giao với phương Tây gần đây cũng đang tác động đến việc đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc. Lệnh cấm vận chip mà Mỹ áp đặt lên Trung Quốc đã làm giảm thu nhập của những chuyên gia tư vấn doanh nghiệp như David Fincher.
Hiện tại, Fincher có văn phòng tại Thượng Hải và đang xem xét khả năng chuyển sang làm việc ở nước ngoài do những rủi ro về chính trị và pháp lý. Anh nói “Tôi giống như con tôm trong nồi nước vậy. Nước đang nóng dần lên rồi, và không thể cứ nằm yên được. Tôi cũng lo lắng về tình hình Trung Quốc như những người ở đây thôi”.
