Trong những ngày gần đây, các nhà lãnh đạo tài chính và thương mại của Mỹ và Trung Quốc đã tiến hành nhiều cuộc họp, tập trung vào vấn đề về dư thừa sản xuất ở Trung Quốc.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã đến Trung Quốc vào ngày 4/4. Ngày 5/4, bà bắt đầu một loạt các cuộc họp kéo dài trong 4 ngày với các nhà lãnh đạo cấp cao của nước này. Mục đích chính của chuyến đi của Yellen là thảo luận về hậu quả của tình trạng dư thừa sản xuất ở Trung Quốc và môi trường kinh doanh ngày càng đối mặt với thách thức đối với các doanh nghiệp Mỹ.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen hôm qua đã đến Trung Quốc
Bà Yellen dự kiến sẽ hội kiến với lãnh đạo tỉnh Quảng Đông, ông Wang Weizhong, và Phó Thủ tướng Trung Quốc, ông He Lifeng, để thảo luận về quan hệ kinh tế Mỹ – Trung. Tuy nhiên, các cuộc trò chuyện lần này được dự báo sẽ gây ra nhiều tranh cãi hơn so với trước đó.
Yellen và các quan chức trong chính phủ của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang ngày càng lo ngại về việc Trung Quốc sản xuất quá mức các sản phẩm như ô tô điện, pin năng lượng mặt trời, linh kiện bán dẫn và nhiều mặt hàng khác. Sản phẩm này đang được xuất khẩu với số lượng lớn, trong khi nhu cầu nội địa của Trung Quốc đang giảm dần. Yellen muốn thảo luận với Trung Quốc về sự không bền vững của tình trạng này đối với kinh tế của họ cũng như sự không có lợi cho các nhà sản xuất từ các quốc gia khác.
Chuyến đi của bà Yellen tới Trung Quốc diễn ra chỉ một ngày sau cuộc họp giữa quan chức Bộ Thương mại Mỹ và Trung Quốc tại Washington vào ngày 4/4, nhằm thảo luận các vấn đề liên quan đến thương mại và đầu tư. Tại cuộc họp này, các quan chức Mỹ đã “bày tỏ lo ngại về tình trạng dư thừa sản xuất trong một loạt các ngành công nghiệp của Trung Quốc”.
Thứ trưởng Thương mại Mỹ Marisa Lago một lần nữa khẳng định mục tiêu của họ là duy trì mối quan hệ đầu tư và thương mại lành mạnh, vì “điều này mang lại lợi ích cho lao động và doanh nghiệp Mỹ”.
Một số chuyên gia về thương mại cho rằng đây là bước đầu tiên cho Mỹ trong việc xem xét việc tăng thuế nhập khẩu đối với xe điện và sản phẩm năng lượng sạch từ Trung Quốc, nhằm bảo vệ ngành công nghiệp của Mỹ.
Cho đến thời điểm hiện tại, Yellen vẫn tránh đưa ra các đe dọa cụ thể về việc áp đặt rào cản thương mại mới. Tuy nhiên, vào ngày 4/4, bà tuyên bố rằng không loại trừ khả năng thực hiện các biện pháp để bảo vệ chuỗi cung ứng tại Mỹ đối với xe điện, pin, tấm năng lượng mặt trời và nhiều sản phẩm khác, đặc biệt là trước sự cạnh tranh của hàng hóa nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc.
Trong bài phát biểu tại công ty Suniva tại Georgia, Mỹ vào ngày 27/3, bà đã cảnh báo về tình trạng Trung Quốc hiện nay, mà bà mô tả như là một quốc gia đang xem kinh tế toàn cầu như một thị trường dự trữ để tiêu thụ sản phẩm năng lượng sạch với giá cực kỳ rẻ. Bà nói rằng, “Tôi lo lắng rằng cả thế giới sẽ bắt đầu giống như Trung Quốc – với sự tràn ngập sản phẩm do sự dư thừa về năng lượng. Điều này sẽ gây ra sự biến dạng trong giá cả, tác động tiêu cực đến các mô hình sản xuất cũng như ảnh hưởng đến doanh nghiệp và người lao động tại Mỹ.”
Bộ Tài chính Mỹ không kỳ vọng Trung Quốc có sự chuyển biến lớn về chính sách sau chuyến đi này của bà Yellen. Dù vậy, họ cho rằng cần thiết cho cả hai bên tiến hành trao đổi về các vấn đề liên quan đến việc đầu tư quá mức vào các lĩnh vực như vậy và những hậu quả mà nó gây ra cho kinh tế toàn cầu.
Trong nhiều năm qua, quốc gia này đã đầu tư hàng tỷ USD vào nguồn năng lượng sạch, vượt qua hầu hết các quốc gia trên thế giới trong việc chuyển đổi sang nguồn năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, gần đây, nhu cầu nội địa đã giảm, buộc quốc gia này phải xuất khẩu một loạt sản phẩm ra thị trường toàn cầu. Điều này đã dẫn đến sự sụt giảm giá của nhiều mặt hàng, tạo ra áp lực đối với các nhà sản xuất ở nhiều quốc gia khác.
Các nhà quan sát cho biết rằng Bắc Kinh có vẻ muốn tiếp tục tăng cường đầu tư vào lĩnh vực sản xuất công nghệ cao. Tuy nhiên, tư duy này đang dần xung đột với quan điểm của Liên minh Châu Âu (EU), Nhật Bản, Mexico và các nền kinh tế lớn khác.
Vào tháng 3, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã cam kết thực hiện chiến lược mới của Chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình, bao gồm việc đầu tư mạnh mẽ vào phát triển công nghệ xe điện, vật liệu mới, bay thương mại vào không gian và lĩnh vực khoa học khác. Đây là các lĩnh vực mà nhiều công ty Mỹ hiện đang có ưu thế cạnh tranh.
Theo thông tin từ Hiệp hội Xe chở khách Trung Quốc, tính cả cả xe điện và xe chạy bằng nhiên liệu xăng, vào cuối năm 2022, năng lực sản xuất của Trung Quốc đã đạt 43 triệu chiếc mỗi năm. Tuy nhiên, con số sản xuất thực tế chỉ đạt khoảng 55%.
Bill Russo, CEO của hãng tư vấn Automobility, ước tính rằng Trung Quốc đang sản xuất dư thừa khoảng 10 triệu xe mỗi năm, tương đương với 70% sản lượng ôtô của cả Bắc Mỹ vào năm 2022. Nghiên cứu từ hãng Rystad Energy cũng cho biết rằng Trung Quốc sẽ sớm đáp ứng được nhu cầu về pin lithium-ion cho toàn cầu, dù hàng chục nhà máy sản xuất pin mới đang được xây dựng trên khắp nước Mỹ.
Trên thị trường xe điện, ngày càng có sự xuất hiện của nhiều thương hiệu mới đang tham gia vào thị trường Trung Quốc, một thị trường đã rất đông đúc. Hãng sản xuất điện thoại Xiaomi gần đây đã tung ra mẫu xe điện SU7 và nhận được gần 90.000 đơn đặt hàng chỉ trong vòng 24 giờ đầu tiên.
Tình hình trên thị trường pin mặt trời ở Trung Quốc đang khiến Mỹ cảm thấy lo ngại hơn. Sự dư thừa trong sản xuất đã gây ra sự giảm giá lên đến 42% trong năm ngoái. Hiện nay, giá của pin mặt trời Trung Quốc thấp hơn khoảng 60% so với Mỹ. Trung Quốc hiện đang đóng góp đến 80% năng lực sản xuất pin mặt trời trên toàn thế giới. Các công ty cũng đang tiếp tục xây dựng nhà máy mới, nhờ vào sự hỗ trợ từ chính phủ địa phương.
Tuy vậy, trên CNN, Craig Singleton, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại tổ chức tư vấn chính sách FDD (Mỹ), đã đưa ra nhận định rằng kết quả thực tế từ chuyến thăm của bà Yellen “có thể bị hạn chế một cách đáng kể”.
Hiện tại, mục tiêu chính của Trung Quốc vẫn là làm cho thế giới nhận thấy sự mở cửa của họ đối với doanh nghiệp, đồng thời giảm bớt lo ngại rằng chính phủ không đưa ra đủ chính sách để hỗ trợ cho việc phục hồi kinh tế”, ông kết luận.
