Để đảm bảo đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế, Trung Quốc đang tập trung vào việc ổn định thị trường bất động sản và cơ sở hạ tầng, đồng thời tăng cường đầu tư vào lĩnh vực sản xuất và công nghệ.
Kể từ năm 2000, tốc độ tăng trưởng trung bình của GDP của Trung Quốc đã vượt qua mức 8% mỗi năm, mở ra một giai đoạn mạnh mẽ trong việc cải thiện mức sống và giảm nghèo cùng cực. Nhờ vào việc mở cửa thị trường và thực hiện các biện pháp cải cách thương mại, Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới theo quy mô GDP tính bằng USD và lớn nhất tính theo sức mua tương đương (PPP).
Tuy nhiên, sự tăng trưởng ấn tượng của Trung Quốc đồng thời đi kèm với một sự mất cân đối trong nền kinh tế. Người dân chi tiêu không cao và chủ yếu tập trung vào việc tích luỹ tiết kiệm. Nguồn lực này sau đó chảy vào hai lĩnh vực chính là bất động sản và hạ tầng, hai động lực tăng trưởng truyền thống của nền kinh tế Trung Quốc. Tuy nhiên, theo thời gian, lợi ích từ những lĩnh vực này dần giảm đi, thậm chí gặp khó khăn.
Việc xây dựng đường bộ, cầu cống và đường sắt cao tốc đã dẫn đến việc tăng nợ của các chính quyền địa phương. Trong khi đó, ngành bất động sản – trước đây chiếm hơn 20% hoạt động kinh tế của Trung Quốc – đang đối mặt với năm khủng hoảng thứ ba.
Theo thông tin từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), số lượng dự án xây dựng mới đã giảm đi 60% so với mức trước đại dịch. Trong năm 2023, giá nhà hiện có đã giảm 6,3% so với cùng kỳ năm 2022 tại các thành phố lớn.
Trung Quốc tìm đường động lực mới tăng trưởng kinh tế
Mặc dù hai động lực truyền thống này đang trì trệ, Trung Quốc vẫn đặt mục tiêu tăng trưởng năm nay ở mức khoảng 5%, tương tự như năm 2023. Để đạt được điều này, các quan chức đã cam kết nỗ lực ổn định tình hình. Tại cuộc họp quốc hội thường niên diễn ra đầu tháng này, Thủ tướng Lý Cường đã cam kết thực hiện việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng của đất nước và giảm thiểu rủi ro trong lĩnh vực bất động sản và nợ của chính quyền địa phương.
Theo đó, Bắc Kinh đang nhằm mục tiêu làm cho việc chi tiêu cho cơ sở hạ tầng trở nên hợp lý hơn. Không có kế hoạch xây dựng tuyến tàu điện ngầm mới ở Cáp Nhĩ Tân. Ở Côn Minh, giai đoạn 3 của hệ thống tàu điện ngầm vẫn chưa được chính phủ trung ương phê duyệt. Tại Baotou (Nội Mông), việc xây dựng tàu điện ngầm cũng đang gặp trở ngại và bị hoãn lại.
Bắc Kinh yêu cầu các địa phương thiết lập “danh sách trắng” cho các dự án bất động sản mà ngân hàng quốc doanh có thể tiếp tục cung cấp vốn. Chính phủ cũng tập trung vào việc hỗ trợ phát triển nhà ở giá rẻ bằng các biện pháp hỗ trợ từ nhà nước.
Bắc Kinh hiện đang tập trung vào “lực lượng sản xuất mới”. Theo Wang Huiyao, nhà sáng lập Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, một tổ chức tư vấn đóng quán tại thủ đô Trung Quốc, thuật ngữ này phản ánh niềm tin của chính phủ rằng việc phát triển kinh tế số, công nghệ cao và chuyển đổi năng lượng có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Xiang Songzuo, Giám đốc Viện nghiên cứu tài chính khu vực Vịnh Lớn và cựu Kinh tế trưởng tại Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc, đã đề cập đến ý định của chính phủ trong việc thúc đẩy một quá trình tăng trưởng ổn định và có kiểm soát nhằm tránh những vấn đề nghiêm trọng như tỷ lệ thất nghiệp cao và bất ổn xã hội.
Ông cho biết rằng họ nhận thức được các động lực truyền thống không còn đảm bảo được sự phát triển kinh tế trong tương lai, và do đó đang khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực mới này.
Để hỗ trợ chính sách thúc đẩy “lực lượng sản xuất mới”, chính phủ đã lên kế hoạch phát hành trái phiếu dài hạn trị giá 1.000 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 138,3 tỷ USD) trong năm nay. “Có sự đồng thuận rằng nền kinh tế Trung Quốc cần tiếp tục phát triển, và cấu trúc cũng như mô hình tăng trưởng cần phải chuyển đổi sang các phân khúc cao cấp”, ông Xiang Songzuo nói thêm.
rước đó, nhờ vào sự hỗ trợ từ chính sách, các thành phố Bắc Kinh và Thượng Hải của Trung Quốc đã đón đầu việc sử dụng xe điện của các hãng nội địa như BYD, Nio, Li Auto và XPeng trên các con đường của họ. Không chỉ vậy, ngành sản xuất pin mặt trời của họ cũng đã khiến phương Tây phải ngưỡng mộ. Trung Quốc tiếp tục thể hiện sự uy tín của mình trong các lĩnh vực như chuyển đổi năng lượng, trí tuệ nhân tạo, kinh tế số và công nghệ sinh học.
Tuy vậy, việc tăng cường sức mạnh cho các động lực tăng trưởng mới vẫn đối diện với những thách thức. Sự dư thừa sản xuất trong một số ngành công nghiệp có thể gây ra các tranh chấp thương mại với các nền kinh tế lớn khác, theo Le Monde.
Để tăng cường sản xuất, người tiêu dùng nội địa cần phải tiêu dùng nhiều hơn. Tuy nhiên, sau khi thị trường bất động sản trầm lắng, niềm tin của người tiêu dùng cũng giảm đi, do khoảng 70% tài sản của hộ gia đình tập trung vào nhà đất. Thống kê mới chỉ ra rằng, trong khi sản xuất tăng tốc trong tháng 1 và tháng 2, đạt mức 7% so với cùng kỳ năm 2023, doanh số bán lẻ chỉ tăng 5,5%.
Louise Loo, một chuyên gia kinh tế chuyên về Trung Quốc tại Oxford Economics, đã đánh giá rằng hoạt động kinh tế của đất nước này trong đầu năm đã có sự ổn định cơ bản. Tuy nhiên, có một số yếu tố mạnh mẽ có thể chỉ là tạm thời. Thị trường việc làm vẫn đang trải qua giai đoạn khó khăn. Tỷ lệ thất nghiệp trên toàn quốc đã tăng lên 5,3% trong tháng 2 so với mức 5,2% trong tháng 1.
Một chuyên gia đã chỉ ra rằng sự hứng khởi của người tiêu dùng đối với chi tiêu, đặc biệt trong mùa Tết, đang chỉ là tạm thời. Ông ta cũng cảnh báo rằng nếu không có các biện pháp kích thích tiêu dùng lớn hơn trong năm nay, việc duy trì tốc độ chi tiêu mạnh mẽ sẽ trở nên khó khăn.
Cho đến thời điểm hiện tại, các nhà hoạch định chính sách ở Trung Quốc vẫn tiếp tục cam kết thực hiện các biện pháp tiếp theo để ổn định tăng trưởng kinh tế, sau khi những bước đi từ tháng 6 trước chỉ có tác động nhỏ. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng năng lực tài chính của Bắc Kinh đang gặp hạn chế và cho rằng bài phát biểu của ông Lý Cường tại cuộc họp Quốc hội trong tháng này chưa đủ để tạo ra niềm tin cho các nhà đầu tư.
Trong tuần này, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo rằng trong hai tháng đầu năm, lượng đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Trung Quốc đạt 215,1 tỷ nhân dân tệ (tương đương 29,88 tỷ USD), giảm 19,9% so với cùng kỳ năm 2023. Điều này tiếp tục thị trường giảm, sau khi đã chứng kiến sự suy thoái trong lĩnh vực bất động sản kéo dài và nhu cầu trong nước giảm yếu.
Một số nhà kinh tế đánh giá rằng Trung Quốc có nguy cơ rơi vào giai đoạn trì trệ tương tự như Nhật Bản vào cuối thập kỷ này, trừ khi chính quyền điều chỉnh lại nền kinh tế để tập trung vào tiêu dùng hộ gia đình và phân bổ nguồn lực theo thị trường.
Chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, Zichun Huang, tin rằng động lực kinh tế có thể được cải thiện hơn trong thời gian tới nhờ vào làn gió thuận từ các chính sách kích thích. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng sự phục hồi này có thể chỉ kéo dài trong thời gian ngắn do những thách thức cơ cấu cơ bản của nền kinh tế.
