::
EU dự tính đánh thuế lên 100 tỷ USD hàng hóa Mỹ nếu đàm phán đổ vỡ, nhưng vẫn đặt mục tiêu đạt được thỏa thuận nhằm hạn chế thiệt hại kinh tế và bảo vệ sự đoàn kết trong nội khối.
Trước làn sóng tăng thuế từ phía Mỹ, châu Âu đang hành động một cách hết sức dè dặt, nhằm bảo toàn sự thống nhất vốn dễ bị tổn thương, trong bối cảnh cả lợi ích kinh tế lẫn an ninh đều là những yếu tố then chốt, theo tờ Le Monde.
Hiện tại, EU vẫn chưa đưa ra bất kỳ biện pháp trả đũa nào, trong khi Washington đã áp thuế bổ sung 25% đối với thép, nhôm và ôtô nhập khẩu, cùng mức 10% với nhiều mặt hàng khác.
Mặc dù ưu tiên giải pháp đàm phán, Ủy ban châu Âu (EC) cơ quan phụ trách chính sách thương mại của khối vẫn chủ động chuẩn bị các biện pháp đối phó. Nhằm tạo thế cân bằng với Mỹ và sẵn sàng cho khả năng đàm phán thất bại, EC ngày 8/5 đã công bố danh sách lần hai các mặt hàng Mỹ có nguy cơ bị áp thuế nếu không đạt được thỏa thuận.
Danh sách này bao gồm rượu vang, rượu bourbon, đồ uống có cồn, cá, máy bay, ôtô và linh kiện, hóa chất, thiết bị điện tử và sản phẩm y tế… với tổng kim ngạch xuất khẩu sang EU đạt khoảng 95 tỷ euro (tương đương hơn 107 tỷ USD).
Ủy ban châu Âu cho biết sẽ tiến hành tham vấn công khai đến ngày 10/6, nhằm thu thập ý kiến phản hồi từ các quốc gia thành viên và cộng đồng doanh nghiệp liên quan đến đề xuất áp thuế. Những góp ý này sẽ được xem xét trước khi EU gồm 27 nước đưa ra quyết định cuối cùng, dự kiến vào cuối tháng 6 hoặc đầu tháng 7.
“EU vẫn ưu tiên giải pháp đàm phán với Mỹ, nhưng chúng tôi sẵn sàng cho mọi tình huống,” Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen nhấn mạnh. Bà cũng cho biết Ủy ban đang cân nhắc mở rộng biện pháp sang các lĩnh vực dịch vụ như tài chính và kỹ thuật số. “Tất cả các lựa chọn đều đang được xem xét,” bà nói thêm.
Tháng trước, Liên minh châu Âu đã thông qua danh sách áp thuế lần đầu với phần lớn mức thuế ở ngưỡng 25%, nhắm vào lượng hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ trị giá 21 tỷ euro, bao gồm các mặt hàng như ngô, lúa mì, xe máy và quần áo. Động thái này nhằm đáp trả việc Mỹ đánh thuế thép và nhôm dưới thời Tổng thống Trump. Tuy nhiên, biện pháp chưa được triển khai do phía Mỹ quyết định trì hoãn áp dụng thuế trả đũa trong vòng 90 ngày. “Một khoảng lặng mong manh,” Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bình luận hôm 11/4.
Ủy ban châu Âu cho biết, các loại thuế mà Mỹ đang áp dụng đã ảnh hưởng tới lượng hàng xuất khẩu từ EU trị giá 380 tỷ euro, chiếm khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của khối sang Mỹ. Nếu Mỹ tiếp tục mở rộng phạm vi điều tra sang các lĩnh vực như dược phẩm, chất bán dẫn, khoáng sản chiến lược và xe tải, tỷ lệ bị ảnh hưởng có thể tăng lên tới 97%.
Các biện pháp đáp trả mà EU đưa ra cho đến nay vẫn chưa tương xứng về quy mô, do kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ thấp hơn nhiều so với lượng hàng hóa xuất khẩu sang nước này. Năm ngoái, EU chỉ nhập khoảng 335 tỷ euro hàng Mỹ, trong khi xuất khẩu sang Mỹ đạt tới 532 tỷ euro.
Dù vậy, Mỹ hiện lại có thặng dư thương mại với EU trong lĩnh vực dịch vụ. Các quan chức châu Âu nhấn mạnh mong muốn phản ứng một cách cân bằng để tránh làm tình hình căng thẳng hơn. Ủy ban châu Âu cũng đang xem xét việc nộp đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về các mức thuế của Mỹ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho rằng phản ứng của EU hiện tại là “mạnh mẽ nhưng có kiểm soát”. “Chúng tôi không chọn cách đáp trả theo kiểu tính toán từng USD hay euro”, Ủy ban châu Âu nhấn mạnh, đồng thời khẳng định mục tiêu chính là tránh gây ra căng thẳng leo thang như giữa Mỹ và Trung Quốc, cũng như hạn chế thiệt hại ở mức thấp nhất.
Một nhà ngoại giao EU nhận định khối này đến nay đã đi theo một hướng đi khôn ngoan. “Thực tế mà nói, đó là cách đơn giản nhất để duy trì sự đoàn kết. Sau 90 ngày trì hoãn, đã đến lúc phải hành động. Chúng ta đã dành đủ thời gian cho các cuộc đàm phán”, ông nói.
Tuy nhiên, không thể khẳng định rằng tiến trình đàm phán hiện tại đang diễn ra thuận lợi. Theo nhiều quan chức cấp cao của EU, “phạm vi đàm phán với Mỹ đến nay vẫn chưa được làm rõ” và “về bản chất, các cuộc thảo luận vẫn chưa thực sự bắt đầu”. Phái đoàn EU tại Brussels vẫn gặp khó trong việc xác định rõ đối tác đàm phán bên phía Washington cũng như hiểu được mong muốn cụ thể từ phía Mỹ.
“Một số nhóm của ông Trump đang tiến hành đàm phán với nhiều quốc gia khác và không ưu tiên châu Âu”, một nhà ngoại giao chia sẻ với Le Monde. Một người khác nhận định: “Rốt cuộc, ông Trump sẽ là người đưa ra quyết định. Và ông ấy muốn cho người dân Mỹ thấy rằng mình không nhượng bộ trước châu Âu”.
Ủy ban châu Âu đã đề xuất một số biện pháp nhằm làm dịu căng thẳng, như thúc đẩy hiệp định thương mại tự do, tăng cường nhập khẩu khí hóa lỏng từ Mỹ và nới lỏng một số tiêu chuẩn kỹ thuật. Tuy vậy, phía Mỹ vẫn chưa đưa ra phản hồi cụ thể nào.
“Thật ra, chúng ta không có nhiều lợi thế để mặc cả với ông Trump,” nhà kinh tế Olivier Blanchard nhận định trên đài France Inter ngày 8/5, cho rằng “Tổng thống Trump đang cần những chiến thắng mang tính biểu tượng để ghi điểm trong nước”.
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance ngày 7/5 cho biết các cuộc trao đổi với Liên minh châu Âu vẫn đang tiếp tục. Theo Reuters, Washington đang gia tăng áp lực buộc EU giảm thuế và nới lỏng các rào cản pháp lý, với mục tiêu cải thiện quan hệ thương mại song phương.
Tờ Le Monde cho biết, việc đáp ứng các yêu cầu từ Tổng thống Mỹ không hề đơn giản, đặc biệt là kỳ vọng EU loại bỏ các rào cản phi thuế như quy định đối với sản phẩm nông nghiệp và lĩnh vực số. “Tôi cho rằng chúng ta không còn nhiều dư địa để nhượng bộ về các rào cản phi thuế. Việc đánh đổi mô hình của chúng ta chỉ để đổi lấy việc giảm thuế là điều không thể chấp nhận về mặt chính trị”, ông Stéphane Séjourné, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu, nói.
EU thận trọng không chỉ để tránh leo thang căng thẳng thương mại mà còn để giữ vững sự đồng thuận trong khối gồm 27 thành viên. Một số quốc gia như Pháp, Italy hay Ireland có thể phản ứng nếu mặt hàng rượu bourbon từ Kentucky bị đưa vào diện áp thuế.
Trước đây, ông Trump từng cảnh báo sẽ nâng thuế với rượu mạnh châu Âu lên tới 200% nếu Mỹ bị áp thuế với rượu bourbon. Vì vậy, mặt hàng này từng bị rút khỏi danh sách trả đũa đầu tiên của EU, nhưng sau đó lại được đưa vào danh sách lần hai.
Pháp đang thúc giục Ủy ban châu Âu áp dụng lập trường cứng rắn hơn, trong khi Ba Lan, Italy và các nước vùng Baltic lại thiên về giải pháp mềm mỏng nhằm xoa dịu Mỹ. Lý do một phần đến từ lo ngại Washington sẽ cắt giảm hỗ trợ an ninh, phần khác là bởi hậu quả kinh tế từ một cuộc chiến thương mại có thể rất nghiêm trọng. Ireland nơi đặt trụ sở châu Âu của nhiều tập đoàn công nghệ Mỹ như Amazon cũng tỏ ra dè dặt.
Hiệp hội rượu mạnh châu Âu, spiritsEUROPE, kêu gọi các nhà đàm phán EU và Mỹ đẩy nhanh tiến trình để đạt được thỏa thuận trước đầu tháng 7. Về phía doanh nghiệp, BMW nhà xuất khẩu ôtô lớn nhất sang thị trường Mỹ tính theo giá trị cho rằng hai bên nên tìm tiếng nói chung trên nền tảng tự do thương mại.
“Chúng tôi đang tiến hành từng bước, xử lý các tình huống khẩn cấp khi phát sinh,” một nhà ngoại giao EU chia sẻ. Ngay cả khi đạt được thỏa thuận với Mỹ, Brussels vẫn lo ngại rằng chỉ cần một bất đồng nhỏ, Tổng thống Trump có thể bất ngờ rút lại cam kết.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nhấn mạnh: “Chìa khóa cho sự thịnh vượng của chúng ta là tự cải tổ từ bên trong.” Bà thường xuyên phê phán hệ thống hành chính cồng kềnh và các rào cản trong thị trường nội địa, đồng thời tích cực thúc đẩy các chuyến công du nhằm mở rộng mạng lưới hiệp định thương mại với những đối tác mới.
Dĩ nhiên, những nỗ lực đó sẽ cần thời gian để phát huy hiệu quả. Trong khi chờ đợi, ông Trump vẫn nắm trong tay các công cụ có thể gây tổn hại cho châu Âu, theo Le Monde.
