::Giới phân tích bày tỏ hoài nghi về tính thực tế và khả năng giải ngân của khoản cam kết đầu tư 17.000 tỷ USD mà ông Trump tuyên bố đạt được.
Tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đã thu hút được khoảng 17.000 tỷ USD vốn đầu tư chỉ sau 8 tháng trở lại Nhà Trắng. “Chưa có quốc gia nào từng đạt được điều tương tự,” ông nói.
Theo ông Trump, đây là tổng giá trị các khoản đầu tư mới mang lại từ chính sách thuế quan, cắt giảm thuế và khả năng đàm phán cứng rắn của ông với các nguyên thủ quốc gia, giám đốc điều hành, nhà tài chính và giới công nghệ.
Để dễ hình dung, khoản 17.000 tỷ USD mà ông Trump đề cập tương đương gần 60% quy mô GDP Mỹ, vốn đạt khoảng 29.180 tỷ USD vào năm ngoái. Số tiền này được cho là sẽ được dùng để xây dựng nhà máy, phát triển công nghệ, mở rộng việc làm, tăng thu nhập và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Tuy vậy, giới phân tích và truyền thông cho rằng khó xác định rõ nguồn gốc của con số 17.000 tỷ USD. Theo hãng tin AP, dựa trên tuyên bố của doanh nghiệp, chính phủ các nước và dữ liệu từ Nhà Trắng, con số này có khả năng đã được phóng đại.
Theo thông tin đăng trên trang web của Nhà Trắng, tổng các cam kết đầu tư được ghi nhận ở mức khoảng 8.800 tỷ USD. Dù vậy, chính quyền vẫn chưa đưa ra lời giải thích cụ thể, dù nhiều lần bị truyền thông chất vấn về cách ông Trump tính ra con số 17.000 tỷ USD.
Trong cuộc phỏng vấn với MeidasTouch tuần trước, nghị sĩ Dân chủ Robert Garcia thành viên Ủy ban Giám sát Hạ viện nhận xét rằng Tổng thống Trump “đang sống trong một thế giới tưởng tượng”. Ông nói thêm: “Nếu thực sự tồn tại 17.000 tỷ USD nào đó, thì chính phủ cũng không hề hay biết. Không có ủy ban nào của chúng tôi tiếp cận được thông tin này, và Bộ Tài chính cũng không hiểu ông ấy đang nói đến điều gì.”
Nghị sĩ Dân chủ Eric Swalwell tại Hạ viện đã viện dẫn con số 17.000 tỷ USD khi chỉ trích tình trạng chính phủ đóng cửa. Ông đặt câu hỏi: “Nếu ông Trump nói rằng Mỹ đã thu được 17.000 tỷ USD kể từ khi ông ấy lên nắm quyền, vậy tại sao chúng ta vẫn phải đóng cửa chính phủ? Số tiền đó hiện ở đâu?”
Theo giới kinh tế, ông Trump dường như đã tính gộp cả những khoản đầu tư được công bố từ thời chính quyền Joe Biden, cũng như các dự án gần như chắc chắn được triển khai nhờ làn sóng phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI).
Chẳng hạn, Nhà Trắng liệt kê khoản đầu tư 16 tỷ USD của hãng sản xuất chip Global Foundries, nhưng trong đó hơn 13 tỷ USD đã được công bố dưới thời ông Biden. Con số này còn bao gồm 1,6 tỷ USD hỗ trợ từ Đạo luật CHIPS năm 2022, cùng các gói ưu đãi khác từ chính quyền liên bang và các bang.
Tương tự, Nhà Trắng đưa vào báo cáo khoản đầu tư 200 tỷ USD của hãng sản xuất chip Micron, trong đó ít nhất 120 tỷ USD đã được công bố từ thời chính quyền tiền nhiệm.
Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng các cam kết đầu tư trong nhiệm kỳ của ông Trump thực sự tăng lên đáng kể. Tuy vậy, ông ước tính quy mô mở rộng chỉ ở mức vài trăm tỷ USD, chứ không đạt tới hàng nghìn tỷ như con số mà Nhà Trắng nêu ra.
Vấn đề tiếp theo là khả năng giải ngân thực tế. Ông Trump đánh giá thuế quan là công cụ hiệu quả để thu hút các quốc gia và tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Mỹ. Ông cũng cho biết sẽ trực tiếp theo dõi các cam kết đầu tư và quá trình giải ngân từ năm tới, nhằm vực dậy thị trường lao động đang trì trệ.
“Khác biệt giữa một khoản đầu tư chỉ trên giấy và việc khởi công nhà máy, cơ sở mới thực sự phụ thuộc vào lãnh đạo tốt và chính sách đúng đắn”, phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nhấn mạnh.
Tuy nhiên, việc thực hiện trên thực tế có thể gặp nhiều khó khăn. Nhà Trắng cho biết Nhật Bản sẽ đầu tư 1.000 tỷ USD, chủ yếu theo định hướng của ông Trump. Liên minh châu Âu cam kết 600 tỷ USD, UAE dự kiến rót 1.400 tỷ USD trong 10 năm. Các cam kết khác gồm Qatar 1.200 tỷ USD, Saudi Arabia 600 tỷ USD, Ấn Độ 500 tỷ USD, Hàn Quốc 450 tỷ USD và nhiều quốc gia khác.
Vấn đề là các điều khoản chi tiết của những khoản đầu tư này vẫn chưa được công bố đầy đủ. Một số con số bị hoài nghi vì tính toán chưa rõ ràng. Chẳng hạn, cam kết của Qatar gấp hơn 5 lần GDP hàng năm của nước này, nhưng Nhà Trắng cho rằng quốc gia này có năng lực tài chính nhờ nguồn thu từ xuất khẩu dầu mỏ.
Chẳng hạn, Hàn Quốc đã bày tỏ lo ngại khi Nhà Trắng công bố khoản đầu tư của nước này cao hơn thực tế 100 tỷ USD. Seoul cũng từ chối chi trả trước bằng tiền mặt và cảnh báo rằng nếu không có cơ chế hoán đổi tiền tệ hiệu quả hơn với Mỹ, khoản đầu tư có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế của họ.
Hiện chưa có dấu hiệu cho thấy dòng vốn đầu tư làm thay đổi đáng kể GDP Mỹ. Trong sáu tháng đầu nhiệm kỳ của ông Trump, tỷ trọng đầu tư của doanh nghiệp vẫn dao động quanh mức 14% GDP, tương tự giai đoạn trước đại dịch.
Các quan chức Nhà Trắng tỏ ra lạc quan rằng đợt áp thuế mới, có hiệu lực từ ngày 1/10 đối với tủ bếp, xe tải hạng nặng và dược phẩm, sẽ buộc doanh nghiệp nước ngoài phải đầu tư tại Mỹ. Họ cho rằng nguy cơ bị đánh thuế bổ sung nếu các quốc gia và công ty không thực hiện đúng cam kết sẽ giúp đảm bảo rằng dòng vốn đã hứa thực sự chảy vào nền kinh tế Mỹ.
Tuy nhiên, ông Adam Posen cảnh báo rằng chiến lược này có thể gây ra hậu quả lâu dài, khi buộc các đồng minh thực hiện những quyết định không hoàn toàn vì lợi ích của chính họ. “Gây áp lực lên các chính phủ để họ rồi tác động lên doanh nghiệp trong nước không mang lại hiệu quả như mong muốn”, ông nhấn mạnh.
