::
Với việc nhập khẩu tới 70% khí đốt từ Mỹ, Mexico khó có khả năng áp dụng lập trường cứng rắn hay đối đầu với ông Trump khi xảy ra bất đồng thương mại.
Hàng trăm nghìn người mất việc, các nhà máy, trang trại và nhiều ngành công nghiệp buộc phải ngừng hoạt động. Tình trạng nghèo đói lan tràn. Đây là những điều người dân Mexico thường nghĩ đến đầu tiên khi nhắc tới nguy cơ chiến tranh thương mại toàn diện với Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.
Tuy vậy, Mexico còn đối mặt với một mối đe dọa khác không kém phần nghiêm trọng trong kịch bản đối đầu thương mại: mất điện hàng loạt, đô thị tê liệt và người dân phải chịu cảnh cắt điện luân phiên.
Năng lượng được xem là một trong những điểm yếu lớn nhất của Mexico trong bất kỳ kịch bản leo thang thương mại nào với chính quyền Tổng thống Trump, do quốc gia này phụ thuộc nặng nề vào nguồn khí đốt tự nhiên nhập khẩu từ Mỹ.
“Nếu dòng khí đốt từ Mỹ sang Mexico bị gián đoạn, tình hình sẽ rơi vào hỗn loạn. Đây chính là một trong những lý do khiến Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum phải tỏ ra mềm mỏng với ông Trump, dù bà không công khai thừa nhận điều đó,” theo nhận định của Schreiner Parker, Giám đốc khu vực Mỹ Latin tại công ty tình báo năng lượng có trụ sở tại Na Uy.
Mexico hiện nhập khẩu tới 70% khí đốt từ Mỹ, trong đó phần lớn được sử dụng để sản xuất khoảng 60% lượng điện của cả nước.
Vì vậy, nếu nguồn khí đốt từ Mỹ bị cắt, hàng loạt nhà máy điện tại Mexico sẽ phải ngưng hoạt động, khiến nhiều khu vực rơi vào cảnh mất điện. Theo các chuyên gia năng lượng, thiệt hại kinh tế từ tình huống này thậm chí có thể vượt qua tác động của các đòn thuế quan.
Theo dữ liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, lượng khí đốt tự nhiên mà Mexico nhập từ Mỹ trong năm 2024 đã tăng 4,3%, đạt mức cao kỷ lục hơn 180 triệu mét khối mỗi ngày. Trong năm này, Mexico tiếp tục là thị trường nhập khẩu khí đốt lớn nhất của Mỹ, chiếm 30,5% tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này, tăng 0,9 điểm phần trăm so với năm 2023.
“Mexico có thể trụ được bao lâu nếu Mỹ ngừng cung cấp khí đốt, xăng và điện? Một ngày ư?”, Alfredo Campos Villeda, biên tập viên báo Milenio tại Mexico City, đặt vấn đề.
Bão mùa đông Uri năm 2021 đã cho thấy mức độ tổn thương của Mexico khi nguồn cung điện bị gián đoạn. Do thời tiết lạnh bất thường gây căng thẳng cho hệ thống điện ở bang Texas, Thống đốc Greg Abbott đã yêu cầu các nhà sản xuất khí đốt ngừng xuất khẩu sang Mexico.
Chỉ trong vài ngày, dòng khí đốt từ Texas sang Mexico giảm tới 90%, dẫn đến tình trạng mất điện diện rộng, ảnh hưởng đến hơn 5 triệu hộ gia đình tại 26 bang trên khắp Mexico.
Chính quyền của Tổng thống Claudia Sheinbaum cùng người dân Mexico lo ngại viễn cảnh ông Trump có thể sử dụng xuất khẩu khí đốt như một công cụ gây sức ép chính trị. Dù hiện chưa có dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông Trump dùng nguồn cung khí đốt làm đòn bẩy ngoại giao, các quan chức Mexico đã xem sự phụ thuộc vào nhiên liệu từ Mỹ là “gót chân Achilles” của quốc gia.
Ông Juan Roberto Lozano, Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia Mexico, cũng đã thừa nhận điều này trong cuộc trao đổi với tạp chí Natural Gas Intelligence hồi tháng 2.
“Chính quyền ông Trump thừa hiểu rõ sự lệ thuộc quá lớn của Mexico. Không loại trừ khả năng lĩnh vực năng lượng sẽ trở thành nguồn gây căng thẳng trong quan hệ song phương,” ông cho biết.
Mexico không phải không có phương án thay thế. Một số nhà máy điện có thể chuyển sang vận hành bằng dầu. Tuy vậy, những giải pháp này khó có thể đáp ứng đủ nếu nguồn khí đốt tự nhiên bị gián đoạn đột ngột.
Trước áp lực từ phía Mỹ, chính quyền Mexico cần chủ động tìm kiếm các đối tác cung cấp khí đốt khác, đồng thời đầu tư xây dựng và nâng cấp các cảng tiếp nhận LNG, cùng với việc phát triển hệ thống đường ống dẫn nhiên liệu đến các khu vực đô thị lớn.
Dù lựa chọn phương án nào, các chuyên gia năng lượng đều cảnh báo rằng quá trình này sẽ tốn nhiều năm và cần nguồn vốn đầu tư rất lớn – điều mà Mexico hiện chưa thể đáp ứng được.
“Mexico không có lựa chọn khác. Họ không sở hữu đường ống dẫn khí kết nối với bất kỳ quốc gia nào ngoài Mỹ,” Ira Joseph, chuyên gia tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu thuộc Đại học Columbia, cho biết.
Tổng thống Claudia Sheinbaum đang nỗ lực cắt giảm sự lệ thuộc năng lượng của Mexico vào Mỹ. Trong tháng này, bà tuyên bố Mexico đặt mục tiêu nâng sản lượng khai thác khí đốt nội địa lên hơn 140 triệu mét khối mỗi ngày vào năm 2030, so với mức khoảng 108 triệu mét khối hiện nay.
Chính phủ Mexico cũng đang đàm phán với khu vực tư nhân nhằm thúc đẩy khai thác khí đá phiến một lĩnh vực từng bị xem là nhạy cảm đối với đảng cánh tả cầm quyền của bà Sheinbaum, theo nguồn tin thân cận với quá trình thảo luận. Mặc dù pháp luật Mexico cho phép khai thác khí đá phiến, hoạt động này vẫn bị hạn chế do vấp phải sự phản đối từ một bộ phận trong nội bộ đảng cầm quyền và giới bảo vệ môi trường, vốn lo ngại nguy cơ gây tổn hại đến hệ sinh thái.
Mexico hiện chủ yếu dùng khí đốt để phát điện và phục vụ các nhà máy trong lĩnh vực công nghiệp giá rẻ vốn là nền tảng của nền kinh tế xuất khẩu của nước này.
Dự báo trong thời gian tới, mức độ phụ thuộc của Mexico vào khí đốt Mỹ sẽ còn tăng, khi nước này tiếp tục mở rộng hệ thống nhà máy điện chạy bằng khí. Một tuyến đường ống mới kéo dài hàng trăm km từ Texas đến bán đảo Yucatan, khu vực đông nam Mexico, dự kiến sẽ bắt đầu cung cấp khí đốt từ giữa năm 2025.
“Giới chính trị gia ở Mexico luôn nhấn mạnh đến mục tiêu tự cường năng lượng. Thế nhưng, riêng với khí đốt, chúng tôi vẫn còn rất xa mới đạt được khả năng tự cung,” ông Raul Puente, Giám đốc công ty Cydsa đơn vị đang kêu gọi chính phủ mở rộng kho dự trữ nhiên liệu cho rằng đây là “một vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia.”
