Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump đã đạt được một số thành công nổi bật nhờ vào kỹ năng đàm phán của mình. Tuy nhiên, lần này, liên minh giữa các đối thủ đang tạo ra một thách thức lớn hơn.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp dụng một chiến lược ngoại giao gây bất ngờ với cả đồng minh lẫn đối thủ, với tư duy thực dụng. Ông chia rẽ các đối thủ chủ chốt của Washington, đồng thời công khai xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với Nga và Triều Tiên, trong khi gia tăng sức ép lên Trung Quốc và Iran, ép buộc những quốc gia này phải theo đuổi những lợi ích riêng biệt.
Với chiến lược này, ông Trump đã đạt được một số thành công đáng chú ý, bao gồm việc kiềm chế các chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên, ngăn cản Nga gia tăng sự gần gũi với Trung Quốc, đồng thời gia tăng sức ép lên Iran, khiến quốc gia này phải tìm cách thúc đẩy các nỗ lực đàm phán.
Trong quá trình tranh cử, ông đã cam kết sử dụng kỹ năng đàm phán của mình để đạt được thỏa thuận chấm dứt nhanh chóng xung đột tại Ukraine, tiếp tục kiềm chế tham vọng hạt nhân của Iran, đối phó hiệu quả với Trung Quốc, và đồng thời củng cố sức mạnh quân sự của Mỹ.
Tuy nhiên, khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump phải đối mặt với một thách thức hoàn toàn mới, khi các đối thủ chủ chốt của Mỹ đã ngày càng đoàn kết và gần như hình thành một liên minh mạnh mẽ kể từ khi chiến sự Ukraine bùng phát.
Vào năm 2024, Nga đã ký kết Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện với Triều Tiên, một văn kiện cho phép hai quốc gia hỗ trợ lẫn nhau trong trường hợp bị tấn công. Đồng thời, có nhiều bằng chứng chỉ ra rằng Nga cũng nhận được sự hỗ trợ về công nghệ và nguồn lực từ Iran để phát triển máy bay không người lái (UAV) tự sát.
Cuối tuần qua, Nga và Iran đã ký kết một hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện mới, có hiệu lực trong 20 năm, cam kết hợp tác đối phó với những mối đe dọa an ninh chung. Tuy nhiên, hiệp ước này không bao gồm điều khoản phòng thủ chung như trong thỏa thuận giữa Nga và Triều Tiên.
Vài giờ sau lễ nhậm chức của Tổng thống Donald Trump vào ngày 20/1, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong đó hai nhà lãnh đạo gọi nhau là bạn bè thân thiết và tái khẳng định cam kết tăng cường quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược giữa Nga và Trung Quốc. Cả hai nhấn mạnh sự tương đồng về lợi ích quốc gia cũng như quan điểm chung về mối quan hệ giữa các cường quốc và tầm nhìn về trật tự đa cực.
Ngay trước khi chiến sự Ukraine bùng nổ, Chủ tịch Tập và Tổng thống Putin đã công bố việc thiết lập “quan hệ đối tác không giới hạn”. Mối quan hệ thương mại và kinh tế với Trung Quốc đã trở thành yếu tố quan trọng giúp Nga duy trì sự ổn định trong bối cảnh xung đột Ukraine và đối mặt với các biện pháp trừng phạt từ phương Tây.
Bốn quốc gia lớn đối đầu với Mỹ – Iran, Triều Tiên, Nga và Trung Quốc đang ngày càng xích lại gần nhau. Chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden đã cáo buộc rằng các quốc gia này đang hình thành một “liên minh”, nhằm làm suy yếu ảnh hưởng kinh tế và quân sự của Mỹ cùng các đồng minh, theo các chuyên gia phân tích.

Daniel Russel, chuyên gia Viện Chính sách Xã hội Châu Á và cựu cố vấn về Đông Á cho Tổng thống Barack Obama, nhận xét: “Ông Trump đã bày tỏ mong muốn cải thiện quan hệ với Nga và áp dụng các biện pháp thương mại mạnh mẽ đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, ông đối mặt với một vấn đề phức tạp: Mối quan hệ chặt chẽ giữa Nga và Trung Quốc khiến Nga khó có thể hợp tác với Mỹ, đồng thời tạo điều kiện cho Trung Quốc ít bị ảnh hưởng hơn từ cuộc chiến thương mại và các biện pháp trừng phạt.”
Hàng nghìn lệnh trừng phạt đã được hàng chục quốc gia áp đặt đối với các ngân hàng, doanh nghiệp và cá nhân tại Nga kể từ khi chiến sự nổ ra. Các ngân hàng phương Tây đã đóng băng hơn 300 tỷ USD tài sản của Moskva, trong khi các chính phủ áp đặt lệnh cấm đối với nhiều mặt hàng và dịch vụ giao dịch với Nga. Dù lạm phát tăng mạnh khiến ngân hàng trung ương Nga phải nâng lãi suất chuẩn lên 21%, quốc gia này vẫn duy trì được sự ổn định và đã đạt được một số thành tựu đáng kể trên chiến trường trong thời gian gần đây.
Nga đã vượt qua các lệnh trừng phạt nghiêm khắc của phương Tây nhờ vào các hợp đồng năng lượng lớn từ Trung Quốc và các nguồn hàng hóa lưỡng dụng, có thể sử dụng cho cả mục đích dân sự lẫn quân sự, từ các quốc gia đồng minh. Trung Quốc vẫn khẳng định rằng họ không vi phạm các lệnh trừng phạt quốc tế và không cung cấp viện trợ quân sự cho Moskva.
Các cố vấn cấp cao của ông Trump cũng thừa nhận rằng tân Tổng thống Mỹ sẽ đối mặt với nhiều thử thách khó khăn trong nhiệm kỳ của mình.
Ông Marco Rubio, người vừa nhậm chức Ngoại trưởng Mỹ vào ngày 21/1, phát biểu trong buổi điều trần tại Thượng viện tuần trước, cho rằng Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất đối với Mỹ và lên án Nga, Iran, Triều Tiên vì đã góp phần tạo ra sự hỗn loạn và bất ổn trên thế giới.
Ông Mike Waltz, người được đề cử làm Cố vấn An ninh Quốc gia trong chính quyền của ông Trump, trả lời Fox News vào tháng 11/2024 rằng Trung Quốc đang mua dầu từ Iran với giá rẻ, và Iran dùng số tiền này để cung cấp tên lửa và UAV cho Nga. Những vũ khí này sau đó được sử dụng để tấn công cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine.
Theo Zack Cooper, chuyên gia tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, trong chính quyền mới, đội ngũ của ông Trump sẽ nỗ lực lôi kéo Iran, Nga và Triều Tiên ra khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc.
Cooper cho rằng đội ngũ của ông Trump sẽ đối phó với từng đối thủ một cách riêng lẻ, thay vì coi đây là một liên minh cần có giải pháp chung. Họ rất có thể sẽ thúc đẩy các thỏa thuận riêng biệt với Bình Nhưỡng và Moskva.
Tuy nhiên, Washington sẽ gặp khó khăn trong việc làm suy yếu mối quan hệ giữa bốn đối thủ lớn hiện nay. Dù trước đây có dự đoán rằng quan hệ giữa Tehran và Moskva có thể rạn nứt sau khi Nga từ chối hỗ trợ chính quyền Syria của Tổng thống Bashar al-Assad, nhưng thỏa thuận đối tác chiến lược mới đây giữa hai quốc gia này lại chứng tỏ điều ngược lại.
Tehran sẽ càng có thêm động lực để thắt chặt quan hệ với các đối tác lớn như Moskva và Bắc Kinh khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Tân tổng thống Mỹ không giấu giếm kế hoạch tái áp dụng chính sách “gây áp lực tối đa” mà ông đã thực hiện trong nhiệm kỳ đầu. Điều này đồng nghĩa với việc trong 4 năm tới, Mỹ sẽ tập trung vào việc làm suy yếu nền kinh tế Iran, nhằm ép quốc gia này phải thương thảo về việc dỡ bỏ chương trình hạt nhân, tên lửa đạn đạo và ngừng các hoạt động quân sự tại khu vực.
Triều Tiên cũng có thể không còn mặn mà với việc đàm phán về chương trình hạt nhân và tên lửa với Mỹ để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, khi Bình Nhưỡng nhận được sự hỗ trợ ngày càng lớn từ Bắc Kinh và Moskva.
Michael Froman, cựu đại diện thương mại Mỹ và hiện là chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nhận định rằng, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ cả Nga và Trung Quốc, Triều Tiên có thể sẽ không còn quá phụ thuộc vào Mỹ trong các cuộc đàm phán với Washington, đặc biệt nếu ông Trump tái đắc cử và trở lại Nhà Trắng.