::
Tòa án Pháp đã ra phán quyết cấm bà Marine Le Pen tham gia tranh cử trong vòng 5 năm, điều này đồng nghĩa với việc bà sẽ không đủ điều kiện ra tranh cử tổng thống vào năm 2027 dù hiện tại bà được đánh giá là một trong những ứng viên có triển vọng chiến thắng cao nhất.
Ngày 31/3, Tòa án Paris đã đưa ra phán quyết đối với bà Marine Le Pen, lãnh đạo đảng Tập hợp Quốc gia (RN), tuyên án 4 năm tù treo và cấm tham gia tranh cử trong vòng 5 năm liên quan đến các cáo buộc sử dụng sai ngân sách của Liên minh châu Âu (EU). Hơn 20 cá nhân khác thuộc RN cũng bị kết án với các cáo buộc tương tự.
Phán quyết này đồng nghĩa với việc bà Marine Le Pen, 56 tuổi, sẽ không đủ điều kiện tham gia tranh cử tổng thống Pháp vào năm 2027. Bà hiện là gương mặt tiêu biểu của phe cánh hữu và được xem là ứng viên sáng giá, khi các cuộc khảo sát cho thấy bà có khả năng vượt qua nhiều đối thủ và tiến gần tới chiến thắng trong cuộc bầu cử vào Điện Elysee.
Diễn biến này được coi là cú đòn mạnh vào đời sống chính trị Pháp, làm tiêu tan hy vọng chính trị của bà Le Pen và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đảng RN tổ chức vốn luôn quảng bá hình ảnh minh bạch, không dính dáng đến tiêu cực tài chính qua thông điệp “đầu ngẩng cao, đôi tay sạch”.
“Tôi không để bản thân bị loại bỏ một cách như thế,” bà Le Pen nhấn mạnh, đồng thời cho biết sẽ tiến hành kháng cáo bằng tất cả các kênh pháp lý có thể.
Sinh năm 1968 tại Neuilly-sur-Seine, khu vực phía tây thủ đô Paris, bà Le Pen theo học ngành luật và trở thành luật sư vào năm 1992. Từ khi còn nhỏ, bà đã bộc lộ sự quan tâm đến chính trị và từng tham gia nhiều cuộc biểu tình cùng cha mình, ông Jean-Marie Le Pen.
Vào năm 1986, bà Le Pen gia nhập đảng Mặt trận Quốc gia (FN), tổ chức do cha bà, ông Jean-Marie Le Pen, sáng lập và sau này đổi tên thành Tập hợp Quốc gia (RN). Bà bước vào con đường chính trị năm 1998 khi được bầu làm ủy viên hội đồng khu vực. Đến năm 2011, bà tiếp quản vị trí lãnh đạo FN và chính thức đổi tên đảng thành RN vào năm 2018. Trong giai đoạn từ tháng 7/2004 đến tháng 6/2017, bà cũng giữ vai trò nghị sĩ đại diện Pháp tại Nghị viện châu Âu (EP).
Bà Le Pen từng trải qua hai cuộc hôn nhân đổ vỡ và có ba người con từ mối quan hệ đầu tiên. Bà hiếm khi chia sẻ thông tin liên quan đến đời sống riêng tư.
Sau khi nắm quyền lãnh đạo đảng RN, bà Le Pen đã chủ trương thay đổi hình ảnh của đảng, từ bỏ những quan điểm cực đoan về phân biệt chủng tộc và bài Do Thái từng gắn liền với thời kỳ ông Jean-Marie. Bà cũng thể hiện sự cởi mở hơn với cộng đồng LGBT, khi lựa chọn một số trợ lý thân cận là người đồng tính và tự xem mình là người bảo vệ quyền lợi của các nhóm giới tính thiểu số trước những mối đe dọa mà bà cho là xuất phát từ chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan.
Một số ý kiến chỉ trích cho rằng đây là động thái “đánh bóng lại hình ảnh” nhằm che đậy lập trường cực hữu của RN. Tuy vậy, hướng đi này đã mang lại kết quả tích cực, giúp đảng thu hút thêm lượng lớn cử tri, đặc biệt là những người có quan điểm chống nhập cư. Nhờ đó, RN dần khẳng định vị thế và trở thành một trong những đảng phái có sức ảnh hưởng lớn trong quốc hội Pháp.
Bà Le Pen đã từng tham gia cuộc đua vào vị trí tổng thống Pháp trong ba kỳ bầu cử liên tiếp vào các năm 2012, 2017 và 2022. Cùng với đà phát triển của RN, tỷ lệ ủng hộ dành cho bà qua từng lần tranh cử cũng cho thấy dấu hiệu ngày càng tăng.
Trong chiến dịch tranh cử năm 2022, bà Le Pen thể hiện phong thái điềm tĩnh, tự tin và khéo léo trong việc ứng xử với truyền thông. Bà xây dựng hình ảnh một người mẹ đơn thân mạnh mẽ, thường xuất hiện trong các bức ảnh cùng mèo cưng và liên tục nhấn mạnh thông điệp về “ưu tiên quốc gia”. Thay vì sử dụng những phát ngôn gây tranh cãi như trước đây, bà tập trung trình bày các quan điểm theo hướng thuyết phục để thu hút sự đồng thuận từ công chúng.
Dù nhận được sự ủng hộ đáng kể, đảng RN vẫn chưa đủ sức giúp bà Le Pen vượt qua Tổng thống Emmanuel Macron trong cuộc bầu cử năm 2022. Sau khi không giành chiến thắng, bà tiếp tục đảm nhiệm vai trò nghị sĩ tại quốc hội và bắt đầu củng cố lực lượng, chuẩn bị cho kỳ tranh cử tiếp theo dự kiến diễn ra vào năm 2027.
Sau kỳ bầu cử quốc hội Pháp vào tháng 7/2024, RN tiếp tục mở rộng ảnh hưởng trên chính trường. Lãnh đạo đảng này vươn lên dẫn đầu trong các cuộc khảo sát dư luận, nhờ sự chú ý ngày càng lớn của người dân đối với những vấn đề như nhập cư và áp lực chi phí sinh hoạt. Trong khi đó, Tổng thống Macron không còn đủ điều kiện tái tranh cử do đã hoàn tất số nhiệm kỳ cho phép.
Tuy nhiên, bà Le Pen sau đó vướng vào vòng điều tra xuất phát từ cuộc rà soát do cơ quan chức năng của EU thực hiện trong các năm 2014 và 2015. Cuộc điều tra tập trung vào cáo buộc rằng một số nghị sĩ RN đã sử dụng sai mục đích khoản quỹ dành để trả lương cho trợ lý tại Nghị viện châu Âu. Đến tháng 6/2017, các công tố viên tại Tòa án hình sự Paris tiếp tục theo đuổi vụ việc, cho rằng các nghị sĩ này đã dùng nguồn quỹ trên để chi trả cho nhân sự làm việc trong nước cho đảng RN trong khoảng thời gian từ 2004 đến 2016, hành vi bị cho là trái với quy định của EU.
Phiên tòa xét xử được mở vào tháng 10/2024 và diễn ra trong khoảng 9 tuần. Trong quá trình xét xử, các công tố viên đề nghị tuyên phạt bà Le Pen hai năm tù và cấm tham gia tranh cử trong vòng 5 năm, với cáo buộc bà đã sử dụng ngân sách của EU không đúng quy định để chi trả cho một số nhân sự trong đảng, bao gồm cận vệ, chánh văn phòng và hai trợ lý.
Vào năm 2009, bà Le Pen đã tuyển ông Thierry Légier, người từng là vệ sĩ của cha bà, làm trợ lý tại Nghị viện trong vòng ba tháng. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian này, ông Légier vẫn duy trì công việc phục vụ cho ông Jean-Marie Le Pen.
Vào năm 2011, bà Le Pen ký hợp đồng mới với ông Thierry Légier, có hiệu lực từ tháng 10 đến tháng 12, với mức thù lao hàng tháng sau thuế là 7.237 euro. Trong khi đó, mức lương trung bình tại Pháp vào thời điểm đó là khoảng 2.130 euro/tháng, và phần lớn trợ lý làm việc cho Nghị viện châu Âu thường nhận mức lương thấp hơn đáng kể.
Bà Le Pen cũng từng tuyển dụng bà Catherine Griset, chị dâu cũ của mình, vào vị trí trợ lý. Theo quy định của Nghị viện châu Âu, vị trí này yêu cầu làm việc thường xuyên tại một trong các trụ sở chính đặt tại Brussels hoặc Strasbourg (Pháp).
Báo cáo của OLAF, cơ quan chống gian lận của EU, cho biết trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2015, bà Catherine Griset đã nhận tổng cộng 294.592 euro bao gồm lương và phụ cấp. Trong khoảng thời gian từ tháng 9/2014 đến tháng 8/2015, bà chỉ có mặt tại trụ sở ở Brussels khoảng 12 giờ.
Bà Le Pen phủ nhận các cáo buộc, lập luận rằng nguồn quỹ dành cho trợ lý của Nghị viện châu Âu nên được sử dụng linh hoạt, phù hợp với phạm vi hoạt động đa dạng của các nghị sĩ, bao gồm cả những công việc có liên quan đến đảng mà họ đại diện.
Vào tháng 11/2024, bà Marine Le Pen từng tuyên bố rằng “họ đang tìm cách đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp chính trị của tôi”. Dù vậy, phát biểu này vào thời điểm đó hầu như không thu hút nhiều sự quan tâm.
Tại phiên tòa ngày 31/3, thẩm phán Tòa hình sự Paris nhận định bà Le Pen là nhân vật trung tâm trong một cơ chế do RN vận hành nhằm sử dụng sai 4,3 triệu USD từ ngân sách Nghị viện châu Âu. Dù tòa xác định bà cùng các bị cáo không trục lợi cá nhân, hành vi này vẫn bị xem là hành động “làm tổn hại đến nền dân chủ”, đồng thời đánh lừa cơ quan lập pháp và người dân. Thẩm phán cũng nêu rõ việc bà Le Pen không bày tỏ sự hối hận là lý do chính dẫn đến lệnh cấm tranh cử trong 5 năm.
Trong số 24 quan chức thuộc RN bị xét xử cùng bà Le Pen, chỉ có một người được tuyên xóa án. Tất cả các bị cáo đều bác bỏ cáo buộc. Bà Le Pen đã nộp đơn kháng cáo, song theo quy định, chỉ bản án tù được tạm hoãn thi hành trong thời gian chờ phúc thẩm, còn lệnh cấm tranh cử 5 năm vẫn có hiệu lực, đồng nghĩa với việc bà không thể tham gia cuộc bầu cử tổng thống năm 2027.
Theo BBC, khả năng để bà Le Pen tham gia tranh cử vẫn còn, dù rất mong manh, nếu quá trình kháng cáo được thúc đẩy nhanh chóng và hoàn tất trong năm nay hoặc đầu năm 2026. Trong trường hợp một phán quyết có lợi được đưa ra vào đầu năm 2027, bà vẫn có thể kịp thời đăng ký tranh cử trong cuộc bầu cử diễn ra vào cuối tháng 6 cùng năm.
Một kịch bản khác được đặt ra là tòa phúc thẩm, trong quá trình xem xét đơn kháng cáo, có thể quyết định giảm thời hạn hoặc tạm đình chỉ hiệu lực của lệnh cấm tranh cử đối với bà Le Pen. Dù vậy, theo nhận định của nhiều nhà quan sát, trong bối cảnh chính trị hiện tại tại Pháp, khả năng xảy ra cả hai kịch bản nêu trên là rất thấp.
Người lãnh đạo đảng RN nhiều lần tuyên bố rằng mình không vi phạm pháp luật, đồng thời cho rằng vụ kiện là một hình thức “truy bức chính trị”, sử dụng lối diễn đạt tương tự với những gì Tổng thống Mỹ Donald Trump từng dùng khi đối diện các vấn đề pháp lý. Bà cũng khẳng định sẽ tiếp tục kiên trì theo đuổi con đường chính trị trong thời gian tới.
Tối nay, hàng triệu người dân đã cảm thấy phẫn nộ ở mức độ chưa từng có khi chứng kiến các thẩm phán tại Pháp một quốc gia được biết đến với truyền thống bảo vệ nhân quyền lại có những hành động khiến nhiều người liên tưởng đến việc phục vụ cho một thể chế độc đoán,” bà Le Pen phát biểu trên truyền hình.
Một vài đối thủ chính trị cũng tỏ ra không hài lòng trước khả năng bà Le Pen bị loại khỏi cuộc đua tranh cử. “Quyền lựa chọn có tiếp tục ủng hộ một chính trị gia hay không nên thuộc về người dân,” ông Jean-Luc Mélenchon, lãnh đạo đảng cánh tả LFI, phát biểu.
Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng phán quyết từ Tòa án Paris có thể gây ra những thay đổi sâu rộng trong cục diện chính trị tại Pháp. Với tư cách là đảng có số lượng ghế lớn nhất tại quốc hội, RN có thể thúc đẩy việc bỏ phiếu bất tín nhiệm nhằm thay đổi chính phủ hiện tại, nhất là khi nhận được sự hậu thuẫn từ bộ phận cử tri đang bất bình với chính quyền.
“Đây là một biến cố chính trị lớn,” nhà phân tích Arnaud Benedetti từ Đại học Paris-Sorbonne nhận định. “Sự việc chắc chắn sẽ tạo ra những xáo trộn, đặc biệt trong nội bộ phe cánh hữu.”
Ông Jordan Bardella, 29 tuổi, hiện là Chủ tịch đảng RN và được dự đoán sẽ thay bà Le Pen làm đại diện của đảng trong cuộc bầu cử sắp tới. Tuy vậy, vẫn chưa rõ liệu một chính trị gia trẻ và còn hạn chế về kinh nghiệm như ông có thể giữ vững được động lực phát triển của RN hay không. Tình hình hiện tại cũng được cho là sẽ tạo cơ hội cho những gương mặt khác tham gia tranh cử, như bà Marion Maréchal của đảng cực hữu IDL hoặc ông Bruno Retailleau, Bộ trưởng Nội vụ đương nhiệm.
“Cái tên Le Pen gắn liền với sự trung thành của một bộ phận lớn cử tri,” chuyên gia thăm dò Antoine Bristielle nhận xét. “Nếu bà không ra tranh cử, vẫn còn là dấu hỏi lớn liệu ông Bardella có đủ sức thuyết phục cử tri và trở thành tổng thống hay không.”
