::
Đợt tấn công quy mô chưa từng có, nhắm trúng tòa nhà chính phủ tại Kiev, cho thấy Nga quyết liệt theo đuổi cuộc chiến. Song song đó, kinh tế Nga lại liên tục phát đi những dấu hiệu đáng lo ngại.
Tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin có chuyến thăm Trung Quốc được đánh giá là thành công, vừa củng cố quan hệ với Ấn Độ, vừa thiết lập quan hệ đối tác “không giới hạn” với Bắc Kinh, đồng thời ký kết thỏa thuận về đường ống dẫn khí đốt Moskva – Trung Quốc vốn được chờ đợi từ lâu.
Ngay sau khi trở về từ Bắc Kinh, Nga đã mở cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) với quy mô lớn nhất kể từ khi xung đột nổ ra nhằm vào Ukraine.
Theo Bộ Tư lệnh Không quân Ukraine, Nga đã huy động 9 tên lửa hành trình Iskander, 4 tên lửa đạn đạo Iskander-M cùng 810 UAV trong đợt tấn công mới. Đây cũng là lần đầu tiên kể từ khi xung đột bùng phát, tòa nhà chính phủ tại Kiev bị đánh trúng, khiến phần mái bốc cháy dữ dội.
Bộ Quốc phòng Nga cho hay các đòn đánh không nhằm vào mục tiêu trong nội đô, mà hướng đến cơ sở lắp ráp và triển khai UAV tầm xa, nhà máy công nghiệp Kiev-67 ở phía tây ngoại ô, căn cứ hậu cần STS-Group ở phía nam Kiev, cũng như nhiều sân bay quân sự tại miền trung, nam và đông Ukraine. Dẫu vậy, cuộc tập kích quy mô lớn chưa từng có này vẫn khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump tỏ ra không hài lòng.
Ngày 7/9, Tổng thống Mỹ Donald Trump ám chỉ khả năng áp đặt thêm loạt biện pháp trừng phạt mới nhằm vào Nga. Động thái này diễn ra trong bối cảnh kinh tế Nga đang phát đi nhiều tín hiệu bất ổn.
Những dấu hiệu suy yếu này được xem là yếu tố gia tăng sức ép đối với Điện Kremlin, trong khi cuộc chiến vẫn tiếp diễn mà chưa có triển vọng hạ nhiệt.
Thời kỳ đầu chiến sự, kinh tế Nga thể hiện khả năng trụ vững hơn dự báo, nhờ nguồn thu từ dầu khí ổn định và ngân sách quốc phòng tăng, giúp cải thiện thu nhập và thúc đẩy tiêu dùng trong nước.
Tuy nhiên, khi xung đột kéo dài, đà tăng trưởng kinh tế Nga bắt đầu chững lại. Chi tiêu quốc phòng leo thang, trong khi giá dầu giảm và đồng rouble tăng giá, khiến chính phủ phải đối mặt với những bài toán khó hơn. Việc đồng rouble mạnh lên đồng nghĩa khoản thu bằng USD từ xuất khẩu dầu khí sau khi quy đổi sang nội tệ sụt giảm đáng kể, tạo sức ép lớn lên ngân sách cũng như khả năng trang trải cho các nhu cầu trong nước, đặc biệt là chi tiêu quân sự.
Bộ Tài chính Nga cho biết, trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8, nguồn thu từ năng lượng đã sụt giảm 20% so với cùng kỳ năm 2024. Các chuyên gia tham gia khảo sát định kỳ của Ngân hàng Trung ương Nga dự báo tăng trưởng GDP năm nay có thể chỉ đạt 1,4%, thấp hơn nhiều so với mức 4,3% của năm 2024, và khó vượt ngưỡng 2% trong vòng ba năm tới.
Aleksandra Prokopenko, chuyên gia thuộc Trung tâm Carnegie về Nga và Á – Âu tại Berlin, cho rằng: “Khi còn dồi dào nguồn thu từ dầu mỏ và dự trữ, Nga tin có thể dùng tiền để giải quyết các vấn đề xã hội. Nhưng nay, khi tài chính eo hẹp hơn, họ buộc phải lựa chọn và sắp xếp lại ưu tiên.”
Sau hơn ba năm xung đột, Nga vẫn chưa bộc lộ bất kỳ tín hiệu nào cho thấy họ sẵn sàng từ bỏ mô hình kinh tế thời chiến. Trên thực tế, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Vladimir Putin cho thấy Moskva tiếp tục ưu tiên xây dựng những mối quan hệ đối tác thay thế, được xem là cần thiết để Điện Kremlin duy trì chiến dịch tại Ukraine.
Tuy nhiên, theo giới kinh tế và các cựu quan chức, ngày càng có nhiều người nhận thấy những giới hạn của nền kinh tế Nga hiện tại, điều mà các thỏa thuận thương mại mới khó có thể khắc phục. Dù doanh thu từ dầu khí có nhích lên trong tháng 7 nhờ các khoản thanh toán định kỳ hàng quý, nguồn thu cốt lõi vẫn ở mức thấp, và Nga được dự báo sẽ khép lại năm nay với mức thâm hụt ngân sách cao hơn nhiều so với kế hoạch ban đầu.
Tổng thống Putin cho biết trong nửa đầu năm 2025, thâm hụt ngân sách đã đạt 61 tỷ USD, tương đương khoảng 2,2% GDP, cao hơn nhiều so với mục tiêu ban đầu là 0,5% GDP. Điện Kremlin tiết lộ Bộ trưởng Tài chính Anton Siluanov gần đây đã báo cáo với ông Putin rằng chính phủ đang tìm kiếm các “nguồn lực” nhằm bảo đảm thực hiện đầy đủ những cam kết cần thiết.
Chính phủ Nga nhiều khả năng sẽ phải cắt giảm ngân sách cho các dự án hạ tầng ngoài lĩnh vực quân sự và các khoản trợ cấp dành cho những ngành không thiết yếu, như câu lạc bộ bóng đá hay các dự án nhà an dưỡng kém hiệu quả. Anatoly Artamonov, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách của Thượng viện, ước tính Nga có thể tiết kiệm khoảng 2,5 tỷ USD nếu áp dụng biện pháp này.
Giới kinh tế cho rằng Nga có thể bù đắp phần thâm hụt còn lại bằng cách vay nợ, một kênh được hỗ trợ thuận lợi hơn sau khi Ngân hàng Trung ương hồi tháng 6 hạ lãi suất từ mức kỷ lục 21% xuống còn 18%. Đây có vẻ là giải pháp được Tổng thống Putin ưu tiên lựa chọn.
Ông nhận định tại một diễn đàn kinh tế ở Vladivostok tuần trước rằng thâm hụt có thể tăng, nhưng gánh nặng nợ công của Nga hiện không chỉ ở mức chấp nhận được mà còn khá thấp.
Nga cũng có thể tính đến việc sử dụng quỹ dự trữ, song lựa chọn này ít hấp dẫn hơn do Moskva đã chi gần một nửa cho chiến sự Ukraine, trong khi phần lớn tài sản ở nước ngoài vẫn bị phương Tây phong tỏa.
“Năm 2025, Nga đang đối diện với những thách thức chưa từng có. Lần đầu tiên, họ buộc phải cân nhắc những đánh đổi thực sự trong cân đối ngân sách,” Janis Kluge, chuyên gia kinh tế Nga tại Viện Các vấn đề Quốc tế và An ninh Đức, nhận định.
Mặc dù doanh thu ngoài lĩnh vực năng lượng trong năm 2025 tăng 14% so với cùng kỳ năm trước, thâm hụt ngân sách vẫn nới rộng do chi tiêu tăng vượt xa mức này. “Có những tháng chi tiêu gấp đôi, thậm chí gấp ba. Đây là một chiến lược đầy rủi ro,” một cựu quan chức cấp cao của chính phủ Nga cho biết.
Theo Prokopenko, những vấn đề tích tụ từ năm 2022 còn bao gồm lạm phát, tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng và trở ngại trong các giao dịch xuyên biên giới do loạt biện pháp trừng phạt mà phương Tây áp đặt lên Nga.
Ở một số ngành, khó khăn kinh tế càng trầm trọng hơn bởi thách thức đặc thù. Chẳng hạn, với hệ thống đường sắt quá tải và các tuyến thương mại bị dồn sang phía đông, ngành than Nga đang hứng chịu mức thiệt hại nặng nề nhất kể từ thập niên 1990.
Nhiều ngân hàng Nga cho biết chất lượng các khoản vay đang xấu đi. VTB – một trong những nhà cho vay lớn nhất đã phải trích lập dự phòng cho hơn 1/4 danh mục tín dụng doanh nghiệp để phòng ngừa nguy cơ mất khả năng thanh toán.
Kể từ tháng 1, đồng rouble đã tăng khoảng 20% so với USD. Theo các chuyên gia, nếu Nga tìm cách làm suy yếu đồng nội tệ để tăng nguồn thu ngân sách, điều này có thể khiến lạm phát vốn chỉ mới được kiểm soát gần đây trở nên nghiêm trọng hơn.
Nhờ giữ lãi suất ở mức cao, Ngân hàng Trung ương Nga đã kéo lạm phát hàng năm xuống dưới 9% vào tháng 7, so với mức đỉnh 17,8% hồi tháng 4/2022. Tuy nhiên, điều này cũng khiến doanh nghiệp bất bình vì phải gánh chi phí vay vốn nặng nề.
Dù áp lực kinh tế ngày càng lớn, chính phủ Nga vẫn duy trì khẩu hiệu “tất cả cho mặt trận, tất cả cho chiến thắng”, với chi tiêu quân sự đã gần gấp đôi so với thời điểm trước khi xung đột với Ukraine bùng phát.
Các chuyên gia lưu ý rằng ngay cả khi Moskva và Kiev đạt được thỏa thuận ngừng bắn, mức chi tiêu quân sự khó có thể giảm ngay lập tức. Kluge cho rằng kho dự trữ xe tăng, thiết giáp của Nga đã gần như cạn kiệt vì chiến sự, buộc các nhà máy phải duy trì sản xuất tối đa “trong nhiều năm” để bổ sung.
Theo một cựu quan chức chính phủ Nga giấu tên, sớm muộn nhà nước cũng sẽ phải điều chỉnh lại một số chương trình đầu tư. Tuy vậy, ông nhấn mạnh thỏa thuận ngừng bắn sẽ không khiến Nga “ngừng sản xuất quân sự” hay “thu hẹp mạnh lực lượng”, bởi các nhà máy vẫn sẽ tiếp tục vận hành.
