::
Mâu thuẫn giữa chính quyền Trump và tòa án tiếp tục gia tăng do những tranh cãi xung quanh quyết định trục xuất các thành viên băng đảng đến từ Venezuela.
Trong thời gian gần đây, chính quyền Donald Trump liên tục đặt vấn đề về quyền hạn của tòa án trong việc kiểm soát quyền lực của Tổng thống. Họ đã chỉ trích mạnh mẽ các thẩm phán ngăn chặn sắc lệnh hành pháp từ ông chủ Nhà Trắng và tìm cách vượt qua những phán quyết bất lợi.
Một số chuyên gia pháp lý cho rằng hành động phản kháng này có thể làm xáo trộn sự cân bằng vốn mong manh giữa các nhánh quyền lực trong chính quyền. Thông thường, các tòa án cấp dưới sẽ đưa ra phán quyết ban đầu về các quyết định hành pháp của Tổng thống, nhưng các phán quyết này vẫn có thể bị kháng cáo lên Tòa án Tối cao Mỹ.
Một số chuyên gia khác lại có quan điểm ôn hòa hơn về lập trường pháp lý cứng rắn của chính quyền Trump, đồng thời lưu ý rằng hệ thống tư pháp hiện đang đối mặt với áp lực lớn.
Giáo sư luật Steve Vladeck từ Đại học Georgetown cho rằng nước Mỹ đang chứng kiến “một mức độ phản ứng chưa từng có từ chính quyền liên bang đối với các phán quyết của tòa án, dù vô tình hay hữu ý”.
Cuộc đối đầu lên đến cao trào trong phiên điều trần căng thẳng tối 17/3, khi thẩm phán James E. Boasberg của tòa án liên bang tại Washington yêu cầu chính phủ giải thích lý do dường như đã phớt lờ lệnh của ông vào tối 15/3. Trước đó, ông Boasberg đã yêu cầu các máy bay chở 200 người Venezuela bị cáo buộc là thành viên băng đảng Tren de Aragua phải quay đầu khi đang trên đường đến El Salvador.
Trước đó, vào ngày 14/3, Tổng thống Trump bí mật ký sắc lệnh viện dẫn Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài năm 1798 nhằm đẩy nhanh quá trình trục xuất các thành viên băng đảng Tren de Aragua. Ngày hôm sau, 5 người nhập cư đã khởi kiện để ngăn việc bị trục xuất khỏi Mỹ theo lệnh này, dẫn đến việc thẩm phán Boasberg ban hành lệnh hoãn thông qua chỉ thị miệng.
Sau đó, thẩm phán Boasberg đã mở rộng lệnh của mình, ngăn chặn việc trục xuất toàn bộ người di cư Venezuela theo Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài, vốn chỉ được áp dụng trong thời kỳ chiến tranh.
Khi thẩm phán Boasberg ban hành phán quyết, hai chuyến bay chở những người bị trục xuất đã khởi hành. Một chuyến bay khác cất cánh sau khi phán quyết được đưa ra, tuy nhiên, các quan chức chính quyền Trump đã khẳng định trong hồ sơ gửi lên tòa án ngày 17/3 rằng những người trên chuyến bay này bị trục xuất theo cơ sở pháp lý khác.
Cả ba chuyến bay đều tiếp tục hành trình và hạ cánh tại El Salvador, bất chấp lệnh quay đầu từ thẩm phán Boasberg. Theo chính quyền Trump, 137 người bị cáo buộc là thành viên băng đảng đã bị trục xuất dựa trên Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài.
Ngày 17/3, thẩm phán Boasberg yêu cầu chính quyền Trump giải thích lý do không tuân thủ lệnh buộc các máy bay quay lại. Ông cũng yêu cầu chính quyền cung cấp thông tin chi tiết về thời điểm ban hành lệnh trục xuất, đồng thời báo cáo số lượng thành viên băng đảng vẫn còn ở Mỹ theo lệnh này.
Trong phiên điều trần tối hôm đó, thẩm phán Boasberg tỏ ra ngạc nhiên khi luật sư Bộ Tư pháp Abhishek Kambli cho rằng lệnh yêu cầu các máy bay quay đầu chỉ có hiệu lực nếu được ban hành bằng văn bản.
“Thật sự quá đáng,” thẩm phán Boasberg bức xúc nói.
Chính phủ giải thích thêm rằng họ gặp khó khăn trong việc cung cấp thêm thông tin về các chuyến bay cho tòa án do lo ngại vấn đề an ninh. Tuy nhiên, thẩm phán Boasberg không đồng tình, nhấn mạnh rằng ông thường xuyên xem xét các tài liệu mật trong quá trình làm việc.
Sự khó chịu của thẩm phán Boasberg càng thể hiện rõ khi luật sư Kambli đặt câu hỏi về thẩm quyền của ông trong việc yêu cầu các máy bay quay đầu khi chúng đã rời khỏi không phận Mỹ.
Thẩm phán Boasberg đặt câu hỏi liệu luật sư Kambli có đang “ngụ ý rằng Tổng thống sở hữu thêm quyền hạn đặc biệt” khi một máy bay đang hoạt động trong không phận quốc tế hay không.
“Chúng tôi tin rằng mình đã tuân thủ lệnh của tòa,” luật sư Kambli đáp.
Vài giờ sau, Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi lên tiếng chỉ trích phán quyết của thẩm phán Boasberg, cho rằng đó là “hành vi can thiệp vào quyền hạn của Tổng thống”.
“Họ là những kẻ khủng bố nước ngoài. Tổng thống đã xác định rõ điều đó,” bà Pam Bondi phát biểu trong cuộc phỏng vấn với phóng viên Jeanine Pirro của Fox News. “Chúng tôi sẽ tiếp tục thực thi Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài.”
Trước đó, các luật sư Bộ Tư pháp đã gửi thư đến tòa phúc thẩm liên bang tại Washington, cáo buộc thẩm phán Boasberg “lạm dụng quyền tư pháp” và đề nghị tòa cấp trên thay thế ông.
“Chính phủ không thể và sẽ không chấp nhận bị buộc phải trả lời các câu hỏi nhạy cảm liên quan đến an ninh quốc gia cũng như quan hệ đối ngoại trong một tình huống gấp gáp như vậy,” Phó trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Drew Ensign nêu trong thư.
Michael J. Gerhardt, giáo sư luật hiến pháp tại Trường Luật Đại học Bắc Carolina, cho rằng phản ứng của chính quyền đối với phán quyết của thẩm phán Boasberg có thể là một trong những động thái đầu tiên thể hiện rõ lập trường của Tổng thống Trump trong việc đối đầu với quyền hạn của ngành tư pháp.
Theo ông, lý do mà chính quyền Trump viện dẫn để biện minh cho việc các chuyến bay trục xuất tiếp tục hành trình dù có lệnh tòa “thực sự khó thuyết phục”.
Các cố vấn của cựu Tổng thống Donald Trump cho rằng họ chỉ đang tận dụng những cơ chế pháp lý mà Tổng thống được phép sử dụng, dù một số biện pháp như Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài hiếm khi được áp dụng trong lịch sử hiện đại.
“Mọi thứ đều có trong các văn bản pháp luật”, một quan chức giấu tên chia sẻ.
Ngày 16/3, nhiều người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội ủng hộ ông Trump cùng một số quan chức Nhà Trắng đã đăng bài thể hiện sự ủng hộ với hành động của chính quyền. Họ chia sẻ video ghi lại cảnh những người đàn ông xăm trổ bị áp giải khỏi máy bay và bị cạo râu trong siêu nhà tù CECOT tại El Salvador.
Một số tuyên bố công khai từ Nhà Trắng bị giới phê bình đánh giá là thiếu sâu sắc và mang tính thách thức phán quyết của thẩm phán. Tuy vậy, một quan chức trong chính quyền khẳng định rằng trước khi đưa ra các bài đăng và nhận xét trên mạng xã hội, họ đã tham vấn ý kiến từ các luật sư cùng các lãnh đạo cấp cao thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ An ninh Nội địa và nhiều cơ quan liên quan khác.
Các cố vấn cấp cao tại Nhà Trắng khẳng định họ vững tin vào các hành động của mình, đồng thời nhấn mạnh rằng đội ngũ của cựu Tổng thống Trump hiểu rõ những thách thức pháp lý có thể xảy ra trong thời gian tới.
“Mục đích của tôi không phải là tỏ ra thiếu tôn trọng bất kỳ chính quyền tiền nhiệm nào, và tôi đang cố gắng trình bày điều này một cách thận trọng nhất”, một quan chức cấp cao trong chính quyền phát biểu. “Nhà Trắng đủ bản lĩnh để thực hiện điều đó”.
Theo Josh Blackman, giáo sư tại Trường Luật Houston Nam Texas, việc một thẩm phán yêu cầu các chuyến bay trục xuất quay đầu là trường hợp hiếm gặp. Ông cho rằng Thẩm phán Boasberg nên tạo cơ hội để chính phủ phản hồi về phán quyết mà ông đã ban hành.
Giáo sư Nicholas R. Parrillo từ Trường Luật Yale cho rằng không có gì bất thường khi các cơ quan chính phủ “gặp khó khăn hoặc không thể tuân thủ đầy đủ” một lệnh từ tòa án, nhất là khi lệnh đó yêu cầu thực hiện hành động “tốn kém hoặc phức tạp”.
Tuy nhiên, một số nguyên đơn trong các vụ kiện khác vẫn cáo buộc chính quyền Trump không thực hiện đúng các phán quyết của tòa án.
Rasha Alawieh, chuyên gia 34 tuổi làm việc tại Đại học Brown, đã bị chính quyền Trump trục xuất về Lebanon vào ngày 14/3, dù người anh họ của cô đã nộp đơn khiếu nại lên tòa án ở Massachusetts và thẩm phán tại đây đã ra lệnh ngăn chặn việc trục xuất. Luật sư của Alawieh khẳng định cô sở hữu thị thực hợp lệ vào Mỹ và cáo buộc chính phủ đã “cố ý” phớt lờ phán quyết của tòa.
Ngày 17/3, chính phủ Mỹ phản hồi rằng người đứng đầu Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới (CBP) không được thông báo về phán quyết từ thẩm phán Massachusetts cho đến khi Alawieh đã bị trục xuất. CBP khẳng định họ sẽ không bao giờ “cố tình không tuân thủ lệnh tòa”.
Chính quyền Trump đã vấp phải một số thất bại pháp lý khi các thẩm phán ngăn chặn nhiều sắc lệnh của Nhà Trắng. Trong đó bao gồm quyết định chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang trong giai đoạn thử việc và hủy bỏ các sáng kiến thúc đẩy sự đa dạng sắc tộc.
Nhiều quan chức trong chính quyền Trump bày tỏ sự bất bình trước các phán quyết này. Phó tổng thống JD Vance cho rằng các thẩm phán “không thể can thiệp vào quyền hạn hợp pháp của cơ quan hành pháp”, trong khi doanh nhân Elon Musk kêu gọi luận tội những thẩm phán liên quan.
Theo Giáo sư luật David Super từ Đại học Georgetown, chính quyền đã tìm cách né tránh một số phán quyết bằng cách thay đổi cơ sở pháp lý cho các hành động của mình sau khi bị tòa ngăn chặn.
“Trong một số trường hợp, họ cố gắng lý giải cho việc không tuân thủ phán quyết bằng những lập luận khó thuyết phục”, Super cho biết. “Chẳng hạn, họ viện dẫn các lý do mới để tiếp tục thực hiện những điều mà tòa đã ra lệnh cấm, đồng thời khẳng định phán quyết chỉ áp dụng đối với các lý do cũ từng được đưa ra trước đó”.
Chính quyền đã lên tiếng phản đối mạnh mẽ quyền hạn của cơ quan tư pháp trong một văn bản trình lên Tòa án Tối cao gần đây. Trong tài liệu này, họ đề nghị các thẩm phán cho phép thực hiện lệnh cấm quyền công dân theo nơi sinh tại một số bang, đồng thời chỉ đình chỉ sắc lệnh của Tổng thống ở những bang đã đệ đơn kiện để ngăn chặn lệnh này.
“Tòa án Tối cao cần tuyên bố rằng mọi chuyện đã đi quá xa”, quyền luật sư đại diện cho chính phủ liên bang Sarah Harris viết. “Kinh nghiệm thực tế qua nhiều năm cho thấy cơ quan hành pháp khó có thể hoạt động hiệu quả nếu bất kỳ thẩm phán nào, ở bất kỳ nơi đâu, đều có thể can thiệp vào các quyết định của Tổng thống”.
