::
Ông Zelensky bị cho là đã không khéo léo khi tranh luận trực tiếp với ông Trump, thay vì tìm cách hòa dịu mối quan hệ với nhà lãnh đạo Mỹ trong lúc Kiev đang rất cần sự hỗ trợ từ Washington.
Khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đến Kiev vào giữa tháng, ông đã đề xuất với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky về một thỏa thuận nhượng quyền khai thác khoáng sản với Mỹ, điều mà cựu Tổng thống Donald Trump từng đề cập đến trước đó.
Ông Trump trước đây từng gợi ý rằng Ukraine có thể sử dụng nguồn tài nguyên, bao gồm đất hiếm và các khoáng sản khác, với tổng giá trị ước tính khoảng 500 tỷ USD để làm đối trọng trong các cuộc đàm phán viện trợ với Mỹ. Tuy nhiên, trong dự thảo thỏa thuận do Bộ trưởng Bessent trình bày, không có điều khoản cam kết viện trợ trực tiếp, ngoại trừ các quy định liên quan đến việc bảo vệ nguồn tài nguyên được khai thác.
Theo Washington Post, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chỉ có ít phút để xem nội dung dự thảo thỏa thuận trước cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent vào ngày 12/2. Phía Mỹ được cho là đã đề nghị ông Zelensky ký kết trong khoảng một giờ, nhưng ông không đồng ý, cho rằng thỏa thuận chưa đáp ứng được các yêu cầu về an ninh và bảo vệ Kiev.
Thay vào đó, ông Zelensky đề xuất tổ chức một cuộc gặp với Tổng thống Mỹ để thảo luận chi tiết và hoàn thiện thỏa thuận khai thác khoáng sản, với kỳ vọng thỏa thuận này sẽ góp phần duy trì sự ủng hộ lâu dài từ Washington đối với Kiev.
“Tôi mong rằng trong thời gian tới, mọi tài liệu cần thiết sẽ được hoàn tất để có thể ký kết tại cuộc gặp với cựu Tổng thống Trump,” ông Zelensky nói.
Trong suốt ba năm xung đột với Nga, Tổng thống Zelensky thường thể hiện lập trường kiên định trong việc bảo vệ lợi ích của Ukraine, đồng thời nhấn mạnh những thách thức mà Kiev phải đối mặt để kêu gọi sự hỗ trợ từ các đồng minh phương Tây. Cách tiếp cận này đã giúp Ukraine nhận được nguồn viện trợ đáng kể, bao gồm vũ khí và đạn dược.
Đề xuất tổ chức cuộc gặp với Tổng thống Trump đã không nhận được sự đồng thuận từ phía Mỹ, cho thấy phong cách lãnh đạo quyết đoán của ông Zelensky không còn tạo được ảnh hưởng đối với chính quyền Trump. Theo giới quan sát, điều này không chỉ không thúc đẩy sự đồng cảm mà còn có thể khiến Nhà Trắng không hài lòng.
Sau khi đề xuất của Bộ trưởng Bessent không được chấp thuận, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cùng đặc phái viên Keith Kellogg, đại diện cho cựu Tổng thống Trump trong vấn đề xung đột Ukraine, đã trình bày một dự thảo thỏa thuận mới tại Hội nghị An ninh Munich, Đức, vào ngày 14/2. Dự thảo đề xuất hợp tác khai thác khoáng sản như một cách để Ukraine hoàn trả khoản hỗ trợ 500 tỷ USD từ Mỹ. Tuy nhiên, Washington không đưa ra cam kết cụ thể về đảm bảo an ninh cho Kiev.
Tổng thống Zelensky tiếp tục bác bỏ đề xuất này. Phát ngôn viên Hội đồng An ninh Nhà Trắng, Brian Hughes, cho rằng đây là một quyết định chưa thực sự thấu đáo.
Căng thẳng leo thang sau khi cựu Tổng thống Trump có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin, sau đó tổ chức họp báo, trong đó ông nhận định Ukraine là bên khơi mào xung đột và chưa tìm ra giải pháp cho tình hình chiến sự trong ba năm qua.
Trước những phát biểu này, thay vì lựa chọn cách tiếp cận mềm dẻo hơn, Tổng thống Zelensky phản hồi bằng cách cho rằng cựu Tổng thống Mỹ đang chịu ảnh hưởng từ “mạng lưới thông tin sai lệch” của Nga. Động thái này được cho là có thể khiến Nhà Trắng không hài lòng do sự khác biệt trong quan điểm.
“Nếu là một chính khách, trước tiên bạn cần đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu thay vì ưu tiên quan điểm cá nhân,” cựu nhà ngoại giao Ukraine Kostiantyn Yelisieiev nhận định. “Việc đưa ra những chỉ trích đối với lãnh đạo bất kỳ quốc gia nào, đặc biệt là quốc gia đang tích cực hỗ trợ mình, không phải là lựa chọn khôn ngoan,” ông nói thêm.
Chủ tịch Ủy ban Chính sách Đối ngoại Quốc hội Ukraine, Oleksandr Merezhko, cũng bày tỏ quan điểm thận trọng về cách Tổng thống Zelensky phản hồi trước những phát biểu của cựu Tổng thống Trump, người vốn được biết đến với phong cách chính trị khó đoán và phát ngôn thẳng thắn.
“Bất kể tình huống nào, chúng ta không ở vị thế thích hợp để tranh luận với cựu Tổng thống Trump. Điều quan trọng là phải có cách tiếp cận khéo léo hơn,” ông Merezhko nhấn mạnh. “Chúng ta cần xây dựng lòng tin và giành được sự tôn trọng từ ông ấy, dù đây là một nhiệm vụ đầy thách thức ở thời điểm hiện tại.”
Tổng thống Zelensky cũng nhận được khuyến nghị từ các lãnh đạo châu Âu về việc tránh làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ với Mỹ, hạn chế phản ứng trước những phát biểu từ cựu Tổng thống Trump và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định liên quan đến thỏa thuận hợp tác khoáng sản với Washington.
Theo một quan chức châu Âu có hiểu biết về vấn đề này, Tổng thống Zelensky có thể đã phản ứng nhanh chóng trước những tuyên bố mà ông cho là chưa phản ánh đầy đủ thực tế từ phía người đồng cấp Mỹ.
“Tôi đã khuyến nghị Tổng thống Zelensky tiếp tục duy trì cam kết đối thoại trên tinh thần bình tĩnh và mang tính xây dựng với cựu Tổng thống Trump,” Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda viết trên X sau cuộc điện đàm với nhà lãnh đạo Ukraine vào tuần trước. “Tôi tin rằng cựu Tổng thống Trump luôn đưa ra quyết định với tinh thần trách nhiệm cao đối với sự ổn định và hòa bình trên thế giới.”
Phong cách đối ngoại quyết đoán của Tổng thống Zelensky từng gây ra những ý kiến trái chiều trong quan hệ với các đồng minh phương Tây. Trong một số chuyến thăm châu Âu để vận động thêm viện trợ cho Ukraine, ông đôi khi đưa ra những phát biểu thẳng thắn đối với lãnh đạo các nước đối tác. Điều này có lúc khiến một số bên cảm thấy chưa hoàn toàn hài lòng và cho rằng Kiev cần thể hiện sự trân trọng hơn đối với sự hỗ trợ quốc tế.
Bộ trưởng Quốc phòng Anh Ben Wallace từng nhận xét: “Dù thế nào, mọi người vẫn mong muốn Ukraine bày tỏ sự ghi nhận đối với những hỗ trợ mà họ nhận được.”
Tổng thống Ukraine từng khiến một số lãnh đạo quân sự Mỹ bày tỏ quan ngại khi không hoàn toàn đi theo những khuyến nghị của họ về chiến lược trên chiến trường. Hiện nay, trong bối cảnh viện trợ quân sự và sự hậu thuẫn từ Mỹ gặp nhiều thách thức, phong cách lãnh đạo của ông Zelensky đang đặt ra những bài toán phức tạp hơn, theo đánh giá của giới quan sát.
Trong hai tuần qua, ông Zelensky liên tục khẳng định rằng Ukraine chỉ xem xét các đề xuất hợp tác khai thác khoáng sản từ Mỹ nếu nước này nhận được cam kết chắc chắn về an ninh lâu dài và có vai trò trong các cuộc đàm phán hòa bình với Nga.
Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine Lana Zerkal nhận định rằng nếu Tổng thống Zelensky sớm cân nhắc ký kết thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ, quan hệ giữa Kiev và cựu Tổng thống Trump có thể đã diễn biến tích cực hơn. Bà cho rằng việc nhanh chóng bác bỏ đề xuất này ngay từ đầu có thể chưa phải là quyết định phù hợp nhất.
“Việc kiểm soát cảm xúc trong những tình huống như thế này không hề đơn giản, nhưng đó là điều cần thiết đối với một nguyên thủ quốc gia,” bà Zerkal nhấn mạnh.
Thay vì chỉ nêu rõ lập trường một lần, Tổng thống Zelensky nhiều lần nhắc lại quan điểm này tại Hội nghị An ninh Munich, một cuộc họp báo ở thủ đô Thổ Nhĩ Kỳ và hai cuộc họp báo ở Kiev, khẳng định rằng Ukraine sẽ không chấp nhận các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga nếu không có sự tham gia của Kiev.
Việc lặp lại thông điệp này có thể đã tạo thêm những khác biệt trong quan điểm với cựu Tổng thống Trump, khiến tình hình trở nên căng thẳng hơn.
“Ông ấy đã tham gia các cuộc họp suốt ba năm qua nhưng vẫn chưa đạt được thỏa thuận nào,” cựu Tổng thống Mỹ phát biểu trên Fox News Radio tuần trước. “Vì vậy, tôi không cho rằng ông ấy là nhân tố quan trọng trong quá trình đàm phán.”
Tuy nhiên, cựu Tổng thống Trump thường áp dụng những tuyên bố cứng rắn và chiến thuật gây áp lực như một cách thúc đẩy tiến trình đàm phán. Theo giới phân tích, nếu không có những yếu tố làm gia tăng căng thẳng và các điều kiện của ông được đáp ứng, ông có thể sẵn sàng để Ukraine tham gia vào các cuộc thảo luận với Nga, thay vì giữ Kiev ở vị trí quan sát như hiện nay.
Ngày 23/2, thay vì điều chỉnh lập trường theo khuyến nghị của một số lãnh đạo châu Âu, Tổng thống Zelensky vẫn giữ nguyên quan điểm rằng cựu Tổng thống Trump đang chịu ảnh hưởng từ những thông tin chưa đầy đủ về cuộc xung đột Ukraine.
Ông đưa ra các số liệu để làm rõ rằng khoản viện trợ từ Washington dành cho Kiev có thể đã bị đánh giá cao hơn so với thực tế. Đồng thời, Tổng thống Ukraine cũng phản bác thông tin về tỷ lệ ủng hộ của ông chỉ ở mức 4%, một con số do cựu Tổng thống Trump đề cập trước đó. Một số ý kiến cho rằng những tranh luận công khai này có thể không mang lại lợi ích chiến lược cho Ukraine.
Theo Ivanna Klympush-Tsintsadze, Chủ tịch Ủy ban Ukraine về Hội nhập Liên minh châu Âu (EU), Tổng thống Zelensky có thể đã không cần thiết phải phản hồi những nhận xét của cựu Tổng thống Trump về tỷ lệ ủng hộ, bởi “khi đất nước đối mặt với thách thức, điều quan trọng nhất không phải là xếp hạng cá nhân”.
Một số nghị sĩ Ukraine cho rằng Tổng thống Zelensky chưa có sự chuẩn bị đầy đủ cho kịch bản cựu Tổng thống Trump có thể quay trở lại nắm quyền. Họ cho rằng ông nên sớm xây dựng mối quan hệ với ứng viên Đảng Cộng hòa và tìm cách củng cố sự tin cậy từ đội ngũ của cựu Tổng thống Mỹ.
“Nỗ lực điều chỉnh chiến lược truyền thông của Văn phòng Tổng thống Zelensky hiện gặp không ít thách thức,” nghị sĩ Volodymyr Ariev, thành viên đảng đối lập Đoàn kết châu Âu, nhận xét. “Bất kỳ phát ngôn nào mang tính chỉ trích cựu Tổng thống Trump đều có thể không mang lại lợi ích mong muốn.”
Tuy nhiên, nhiều người Ukraine cho rằng Kiev cần có tiếng nói trong các cuộc đàm phán về tương lai đất nước. Họ nhìn nhận những yêu cầu của Tổng thống Zelensky là nhằm thể hiện lập trường chung được ủng hộ rộng rãi trong nước, thay vì là dấu hiệu của sự cứng rắn hay thiếu linh hoạt.
“Người dân Ukraine khao khát hòa bình hơn bất kỳ ai, nhưng chính nỗ lực bảo vệ đất nước và khả năng phòng thủ của quân đội Ukraine là yếu tố then chốt giúp chúng tôi duy trì chủ quyền và vị thế trên trường quốc tế,” trung úy Pavlo Velychko, hiện đang làm nhiệm vụ tại khu vực đông bắc Ukraine, chia sẻ. “Quyết định về tương lai không chỉ phụ thuộc vào Tổng thống Zelensky, mà thuộc về toàn thể người dân Ukraine, những người đã kiên trì đấu tranh vì đất nước.”
