::
Sau ba năm chịu tác động từ căng thẳng với Ukraine và các biện pháp hạn chế, nền kinh tế Nga có thể sắp bước vào giai đoạn chuyển biến khi nhà lãnh đạo Mỹ bày tỏ mong muốn sớm khép lại xung đột.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đang thúc đẩy nỗ lực đối thoại với Nga nhằm tìm kiếm giải pháp cho tình hình tại Ukraine. Tuần trước, một số đại diện từ Washington đã tiến hành thảo luận với phía Moskva tại Arab Saudi. Đáng chú ý, cuộc trao đổi này không có sự góp mặt của các bên châu Âu hay Ukraine. Theo Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov, hai nước có thể tiếp tục đàm phán trong vòng hai tuần tới.
Nhiều chuyên gia cho rằng những diễn biến trên mang lại lợi thế đáng kể cho Moskva. Đây có thể là thời điểm mở ra cơ hội để giảm bớt áp lực từ các biện pháp hạn chế cả về kinh tế lẫn chính trị, sau ba năm căng thẳng với Ukraine.
Oleg Vyugin, cựu Phó thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, nhận định rằng động thái thúc đẩy thỏa thuận giải quyết căng thẳng từ Washington diễn ra trong bối cảnh Moskva đối diện hai lựa chọn quan trọng. Một là kiềm chế đà gia tăng chi tiêu quốc phòng. Hai là tiếp tục duy trì mức chi này, nhưng phải chấp nhận hệ quả là tăng trưởng kinh tế trì trệ, lạm phát cao và mức sống suy giảm trong thời gian dài. Cả hai kịch bản đều tiềm ẩn những thách thức đáng kể về mặt chính sách đối với chính quyền Nga.
Chi tiêu công thường góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, việc phân bổ ngân sách cho các lĩnh vực không mang lại giá trị dài hạn, chẳng hạn như trang bị quốc phòng, có thể đẩy giá cả leo thang. Tháng 10/2024, Ngân hàng Trung ương Nga đã nâng lãi suất lên 21% sau khi lạm phát chạm mức 8,4%. Lãi suất cao đã làm chậm lại tốc độ đầu tư từ khu vực doanh nghiệp.
“Xét về mặt kinh tế, Moskva có thể cân nhắc đối thoại với Washington để giảm áp lực phân bổ thêm nguồn lực vào các lĩnh vực tiêu hao. Đây cũng là giải pháp giúp hạn chế đà suy giảm tăng trưởng và kiểm soát lạm phát,” Vyugin nói. Hiện nay, chi tiêu quốc phòng chiếm khoảng một phần ba ngân sách của Nga.
Ngoài ra, ngay cả khi Moskva chưa thể ngay lập tức cắt giảm chi tiêu quốc phòng, triển vọng đạt được một thỏa thuận hòa bình vẫn có thể giúp giảm bớt áp lực kinh tế. Điều này có thể tạo điều kiện để một số biện pháp hạn chế từ quốc tế được nới lỏng, đồng thời thu hút sự trở lại của các doanh nghiệp từ phương Tây.
“Nga có thể thận trọng trong việc cắt giảm ngay ngân sách quốc phòng, bởi điều này có nguy cơ tác động tiêu cực đến nền kinh tế, thậm chí dẫn đến suy thoái. Bên cạnh đó, họ cũng cần ưu tiên khôi phục năng lực quân sự,” Alexander Kolyandr, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách châu Âu (CEPA), nhận định trên Reuters.
Sau ba năm căng thẳng, nền kinh tế Nga không rơi vào tình trạng suy yếu nghiêm trọng như một số dự báo hồi đầu năm 2022. Trong năm vừa qua, GDP nước này tăng 4,1%, vượt nhẹ mức dự báo và cao hơn mức 3,6% của năm 2023. Trước đó, vào năm 2022, kinh tế Nga chỉ ghi nhận mức giảm 2,1% – thấp hơn đáng kể so với những ước tính ban đầu cho rằng tăng trưởng có thể sụt giảm từ 10-15%.
Tuy vậy, nền kinh tế Nga cũng đối mặt với không ít thách thức. Biến động nhân khẩu học và tình hình tuyển dụng trong những năm qua đã dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động. Hiện tại, tỷ lệ thất nghiệp tại Nga đang ở mức thấp kỷ lục, chỉ 2,3%.
Đầu tháng này, trong một cuộc họp tại Điện Kremlin, Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin báo cáo với Tổng thống Vladimir Putin rằng lạm phát cao sẽ là vấn đề trọng tâm cần giải quyết trong năm nay. Năm ngoái, tỷ lệ lạm phát đạt 9,5% và vẫn có xu hướng gia tăng.
Giới chức Nga dự báo GDP năm nay có thể tăng trưởng trong khoảng 1-2%. Trong phiên họp ngày 14/2, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga, Elvira Nabiullina, quyết định duy trì lãi suất ở mức 21%. Bà cho rằng chưa có cơ sở để cắt giảm lãi suất trong năm nay, do nhu cầu trong nước vẫn tăng nhanh hơn khả năng đáp ứng của nền kinh tế.
Ngân hàng Trung ương Nga đang đối mặt với bài toán cân bằng giữa ổn định kinh tế và kiểm soát lạm phát, trong bối cảnh chính phủ tiếp tục triển khai các gói chi tiêu tài khóa quy mô lớn. Chỉ riêng trong tháng trước, thâm hụt ngân sách của Moskva đã lên tới 1.700 tỷ ruble (tương đương 19,2 tỷ USD), gấp 14 lần so với cùng kỳ năm ngoái và vượt xa mức dự kiến cho cả năm là 1.200 tỷ ruble.
Đối với lực lượng lao động trong các ngành liên quan đến quốc phòng, việc tăng chi tiêu tài khóa mang lại lợi ích khi mức lương được điều chỉnh cao hơn. Tuy nhiên, với những ngành thuộc khu vực dân sự, điều này lại góp phần đẩy giá cả hàng hóa thiết yếu leo thang, tạo áp lực lên đời sống người dân.
Một số doanh nghiệp đã tận dụng cơ hội từ sự thay đổi trong dòng chảy thương mại và mức độ cạnh tranh giảm sút. Chẳng hạn, Melon Fashion Group – một thương hiệu thời trang, ghi nhận doanh thu tăng trưởng ổn định trong hai năm qua nhờ nhu cầu tiêu dùng gia tăng. Trả lời Reuters, đại diện công ty cho biết số lượng cửa hàng của họ tại Nga đã tăng gấp đôi trong giai đoạn này.
Tuy nhiên, đối với nhiều doanh nghiệp khác, lãi suất cao lại là một rào cản lớn. “Với mặt bằng lãi suất hiện tại, rất khó để triển khai các dự án mới. Số lượng nhà đầu tư ngày càng thu hẹp, và những người còn lại cũng phải phụ thuộc nhiều vào các điều kiện tài chính do ngân hàng đưa ra,” Elena Bondarchuk, nhà sáng lập công ty kho bãi Orientir, chia sẻ.
Thông tin về triển vọng đối thoại đã giúp đồng rouble tăng giá mạnh trong phiên giao dịch ngày 21/2, chạm mức cao nhất trong gần 6 tháng so với USD. Nguyên nhân là do giới đầu tư kỳ vọng một số biện pháp hạn chế có thể được nới lỏng. Kolyandr nhận định rằng lạm phát có thể hạ nhiệt trong thời gian tới, bởi viễn cảnh đối thoại có thể khiến phương Tây không gia tăng thêm rào cản đối với các doanh nghiệp có quan hệ thương mại với Nga, từ đó giúp hoạt động nhập khẩu trở nên thuận lợi và chi phí giảm bớt.
Reuters dẫn một tài liệu nội bộ từ giới chức Nga cho thấy nền kinh tế nước này đang đối mặt với ba thách thức lớn: giá dầu giảm, áp lực ngân sách gia tăng và tỷ lệ nợ xấu doanh nghiệp leo thang. Trong khi đó, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẵn sàng áp dụng thêm các biện pháp trừng phạt nếu hai bên không đạt được thỏa thuận nhằm chấm dứt xung đột.
“Mỹ có thể mang lại lợi ích kinh tế rất lớn, và đây là lý do Nga đồng ý đàm phán. Washington đang gửi đi thông điệp rõ ràng: Nếu hợp tác, các biện pháp hạn chế có thể được nới lỏng; ngược lại, tình hình sẽ trở nên khó khăn hơn,” Chris Weafer, CEO công ty tư vấn Macro-Advisory, nhận xét.
