Diễn văn nhậm chức của Tổng thống Trump được cho là một tuyên bố chiến thắng, khi ông tự vẽ ra hình ảnh mình như một người cứu giúp nước Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, người giành lại quyền lực nhờ sự bất mãn của cử tri đối với tình hình hiện tại của quốc gia, đã hứa hẹn một “kỷ nguyên hoàng kim” mới cho Mỹ trong bài diễn văn nhậm chức vào ngày 20/1.
Trước khi đề cập đến những gì mà thời kỳ mới sẽ mang đến, ông đã mô tả một bức tranh u tối về tình hình chính trị hiện tại của Mỹ trong bài phát biểu kéo dài gần 3.000 từ, gấp đôi so với bài phát biểu nhậm chức của ông vào năm 2017.
Trong khi cựu Tổng thống Joe Biden và các quan chức cấp cao của đảng Dân chủ ngồi im lặng, Tổng thống Trump khẳng định chính phủ Mỹ đang phải đối mặt với “cuộc khủng hoảng lòng tin”. Ông chỉ trích chính quyền trước đây vì đã “vũ khí hóa” Bộ Tư pháp một cách “tàn bạo, bạo lực và bất công” nhằm điều tra và tìm cách truy tố ông vì phản đối kết quả bầu cử năm 2020.
Ông tuyên bố bản thân có nhiệm vụ phải lật ngược “những hành vi phản bội tồi tệ”, đồng thời chỉ trích một “nhóm cực đoan và tham nhũng” mà ông cho là đã khai thác quyền lực và tài sản của người dân Mỹ.
Theo bình luận của Anthony Zurcher từ BBC, những phát biểu của ông Trump mang đậm tính hùng biện dân túy, tấn công giới tinh hoa, một chủ đề quen thuộc trong các bài phát biểu của ông suốt một thập kỷ qua. Tuy nhiên, khác với khi ông còn là doanh nhân và bước vào chính trường lần đầu, hiện nay ông Trump đã trở thành một đại diện tiêu biểu cho giới tinh hoa Mỹ, với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các lãnh đạo doanh nghiệp giàu có và có ảnh hưởng lớn nhất thế giới.
Trước khi chính thức nhậm chức, ông Trump đã công bố hàng trăm sắc lệnh và chỉ thị hành pháp mà ông sẽ triển khai ngay từ ngày đầu tiên, bao gồm các vấn đề quan trọng như nhập cư, năng lượng, thương mại, giáo dục và các vấn đề văn hóa đang gây tranh cãi.
Trong bài phát biểu, Tổng thống Trump đã tiết lộ một số kế hoạch cụ thể. Ông cam kết sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia liên quan đến năng lượng và nhập cư, điều này sẽ cho phép ông điều động quân đội Mỹ tới biên giới, hạn chế quyền lợi của những người xin tị nạn, đồng thời mở cửa lại các khu đất liên bang lớn để khai thác tài nguyên năng lượng. Ông cũng tái khẳng định cam kết đổi tên Vịnh Mexico thành “Vịnh Mỹ” và giành lại quyền kiểm soát kênh đào Panama.
Ông đưa ra tuyên bố không có cơ sở rằng Trung Quốc đang chiếm dụng tuyến đường hàng hải quan trọng này và cho rằng các tàu của Mỹ, bao gồm cả tàu hải quân, phải trả quá nhiều phí quá cảnh. Điều này có thể là một dấu hiệu về mục tiêu thực sự trong các cuộc đàm phán sắp tới giữa Mỹ và chính phủ Panama, theo nhận định của các chuyên gia.
Matthew Kroenig, Phó Chủ tịch và Giám đốc cấp cao tại Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft thuộc Hội đồng Đại Tây Dương ở Washington, cho rằng mặc dù tân Tổng thống nhấn mạnh mục tiêu “hòa bình thông qua sức mạnh” trong chính sách quốc phòng và cam kết đưa phi hành gia Mỹ lên sao Hỏa, nhưng thực chất bài phát biểu vẫn chủ yếu mang thông điệp “nước Mỹ trên hết”.
Diễn văn lần này của ông chủ Nhà Trắng tái hiện nhiều chủ đề tương tự như bài phát biểu nhậm chức đầu tiên vào 8 năm trước: Mở đầu bằng một lời chỉ trích mạnh mẽ đối với tình hình đất nước dưới sự lãnh đạo của người tiền nhiệm, cùng với những lời hứa mạnh mẽ sẽ giải quyết các vấn đề đang tồn tại.
Vào ngày 20/1/2017, ông Trump đã mô tả tình trạng đất nước như một “cuộc tàn sát” và cam kết sẽ ngay lập tức chấm dứt tình trạng này.
Đúng 8 năm sau, trước khoảng 600 đồng minh, quan chức và thành viên gia đình có mặt tại Đồi Capitol, ông tuyên bố rằng “đà suy tàn” của đất nước sẽ được ngừng lại ngay lập tức.
Sau đó, Tổng thống liệt kê một loạt các chính sách, mang đậm hơi hướng của Thông điệp Liên bang hơn là bài phát biểu trong ngày nhậm chức. Tuy nhiên, theo thông tin từ hãng AP, chủ đề chính vẫn xoay quanh hình ảnh “Trump – vị cứu tinh của đất nước”.
Với vị thế mạnh mẽ hơn so với trước đây, Tổng thống tỏ ra tự tin và lần này, ông tập trung nhiều hơn vào chính bản thân mình. Ông gọi ngày 20/1/2025 là “ngày giải phóng” và sử dụng những từ như “sức mạnh” và “chiến thắng” để tuyên bố về những hành động đầu tiên sau khi nhậm chức. Tuyên bố “chấm dứt đà suy tàn của nước Mỹ” khiến ông Trump giống như một “đấng cứu thế”.
Ông thường xuyên sử dụng ngôi thứ nhất trong bài phát biểu, nhấn mạnh các trải nghiệm cá nhân, từ các rắc rối pháp lý đến vụ ám sát hụt khiến ông bị thương tại Butler, Pennsylvania, vào năm ngoái.
Từ “tôi” xuất hiện nhiều nhất trong bài phát biểu của ông, với 124 lần, gấp gần hai lần so với năm 2017, khiến bài phát biểu trở thành một “diễn văn chiến thắng”, theo nhận xét của Rusty Hills, người từng viết phát biểu cho cựu thống đốc Michigan John Engler.
Bình luận viên Jessica Piper và Renee Klahr từ Politico cho rằng việc sử dụng từ “tôi” một cách dày đặc có thể là cách Tổng thống liên kết các thay đổi chính sách mà ông muốn thực hiện với những ảnh hưởng cá nhân mà ông đã trải qua.
“Sức mạnh to lớn của chính phủ sẽ không bao giờ được sử dụng để đàn áp những đối thủ chính trị nữa,” ông tuyên bố, dừng lại một lúc rồi thêm vào, “đó là điều tôi có chút kinh nghiệm”.
Tổng thống có lẽ đang ám chỉ đến những rắc rối pháp lý mà ông đã phải đối mặt.
Việc sử dụng ngôi thứ nhất lặp đi lặp lại trong bài phát biểu của Tổng thống Trump phục vụ một mục đích lớn hơn, mà ông đã nhấn mạnh suốt chiến dịch tranh cử: Chính ông, chứ không phải đảng Cộng hòa hay các lãnh đạo doanh nghiệp, mới là người đủ năng lực để giải quyết những vấn đề đang đè nặng đất nước, theo nhận xét của Piper và Klahr.
Nhắc đến vụ ám sát hụt, ông thậm chí ngụ ý rằng sự tồn tại của mình cho đến hôm nay là nhờ vào sự can thiệp của Chúa.
“Tôi đã được Chúa cứu để làm nước Mỹ vĩ đại trở lại,” ông phát biểu.
Về các chương trình và kế hoạch mà Tổng thống mới đề cập, Josh Lipsky, giám đốc cấp cao tại Trung tâm Địa kinh tế thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, tỏ ra ngạc nhiên khi từ “thuế quan”, vốn là một trong những từ yêu thích của ông Trump, lại không được nhấn mạnh quá nhiều trong bài phát biểu.
Ông suy đoán rằng Tổng thống có thể chưa muốn ngay lập tức áp dụng các mức thuế quan cao như đã cam kết, do lo ngại rằng thị trường chứng khoán có thể phản ứng tiêu cực và hành động trả đũa từ các quốc gia bị ảnh hưởng có thể dẫn đến tình trạng lạm phát gia tăng.
“Đó là một rủi ro mà ông ấy không muốn chấp nhận,” Lipsky nhận xét.
“Từ chính quyền Trump trước đây, thuế quan luôn là một niềm tin chính sách cốt lõi, nhưng Tổng thống rất nhạy cảm với phản ứng của thị trường,” Josh cho biết. “Mặc dù thị trường có thể đã ‘chiến thắng’ hôm nay, nhưng rất có thể Tổng thống sẽ sớm quay lại với từ ngữ yêu thích của mình trong thời gian tới.”
Một từ khác cũng không xuất hiện trong bài phát biểu là “Ukraine”. Tuy nhiên, Rachel Rizzo, thành viên cấp cao không thường trú tại Trung tâm châu Âu thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, lưu ý đến lời chỉ trích của Tổng thống Trump đối với chính sách “tài trợ không giới hạn cho việc bảo vệ biên giới nước ngoài” của chính quyền Biden.
“Điều đó có thể tạo ra vấn đề cho châu Âu và Ukraine,” Rizzo cho biết.
Nhóm an ninh quốc gia của Tổng thống Mỹ đã thể hiện sự ủng hộ đối với các lệnh trừng phạt cứng rắn hơn nhắm vào Nga, bao gồm việc tịch thu tài sản đóng băng của nước này, nhằm tạo áp lực buộc chính quyền Tổng thống Vladimir Putin phải tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình về Ukraine.
Nhưng ông cũng đã phát đi tín hiệu về ý định giảm bớt cam kết quốc phòng của Mỹ đối với châu Âu. Rizzo nhận định rằng Tổng thống Trump có thể sẽ muốn để châu Âu dẫn đầu trong các cuộc đàm phán về lệnh ngừng bắn, trong đó bao gồm việc đóng băng chiến tuyến và cung cấp những bảo đảm an ninh lâu dài cho Ukraine.
Vào năm 2017, Trump không đề cập đến những vấn đề được gọi là “chiến tranh văn hóa”, vì bức tranh mà ông vẽ về nước Mỹ suy tàn lúc đó chủ yếu liên quan đến an ninh và kinh tế. Ví dụ, khi nói về giáo dục, ông chỉ nhắc đến “một hệ thống giáo dục đầy ắp tiền bạc, nhưng lại khiến những học sinh trẻ tuổi và sáng dạ của chúng ta bị tước đoạt mọi kiến thức.”
Nhưng tình hình đã thay đổi. Lần này, Tổng thống Mỹ chỉ trích “một hệ thống giáo dục dạy con em chúng ta phải xấu hổ về bản thân mình, và trong nhiều trường hợp, là căm ghét đất nước mình,” ám chỉ đến sự phản đối mạnh mẽ từ phe bảo thủ đối với một số chương trình giảng dạy về chủng tộc và lịch sử trong các trường học.
Các vấn đề về “chiến tranh văn hóa” liên quan đến chủng tộc và giới tính đã trở thành chủ đề nổi bật kể từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump. Tám năm trước, ông không đề cập đến vấn đề giới tính trong lễ nhậm chức, nhưng hiện tại, Tổng thống đã thể hiện rõ quan điểm phản đối cộng đồng người chuyển giới.
Trump tuyên bố “chỉ có hai giới tính, nam và nữ,” đồng thời cam kết “chấm dứt các chính sách của chính phủ nhằm thúc đẩy việc đưa vấn đề chủng tộc và giới tính vào mọi khía cạnh của đời sống, từ công cộng đến riêng tư.”
Phát biểu của Tổng thống đã nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt từ khán phòng, cùng với những tiếng reo hò vang dội từ đám đông người ủng hộ ông tụ tập tại một đấu trường gần đó.
“Điều này cho thấy các vấn đề văn hóa, nơi ông đã tạo ra sự khác biệt rõ rệt nhất với đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử trước, sẽ tiếp tục là một trong những công cụ mạnh mẽ giúp Tổng thống Trump kết nối với cơ sở ủng hộ của mình,” bình luận viên Zurcher từ BBC nhận xét.
Jessica Anderson, chủ tịch của siêu ủy ban chính trị Quỹ Hành động Dự phòng, cho rằng qua bài phát biểu của mình, Tổng thống Trump đã thành công trong việc “khởi động một chương mới cho nước Mỹ”.
“Diễn văn của Tổng thống Trump là một thông điệp về hy vọng và đoàn kết, khi ông đặt ra mục tiêu cho bốn năm tới đầy thịnh vượng, an ninh và mạnh mẽ,” bà chia sẻ.
Thêm vào đó, Tổng thống cũng nhấn mạnh với người dân Mỹ rằng ông “sẽ không lãng phí thời gian trong công việc,” khi các sắc lệnh hành pháp đã được ban hành ngay lập tức.
“Chúng ta có thể cảm nhận rõ rệt năng lượng và sự phấn khích trên các con phố của Washington khi chúng ta chào đón một chính quyền mới, sẵn sàng đứng lên và bảo vệ quyền lợi của các gia đình cũng như các thế hệ tương lai,” Anderson chia sẻ. “Bài phát biểu này chính là tất cả những gì chúng tôi mong đợi và sẽ mang lại cho chúng ta niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn.”