Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với Trung Quốc trong bối cảnh nền kinh tế nước này đối mặt với nhiều thách thức, từ bất động sản suy yếu đến nhu cầu tiêu dùng giảm sút.
Ngày 4/2, Mỹ chính thức áp thuế nhập khẩu 10% đối với hàng hóa Trung Quốc theo sắc lệnh Tổng thống Donald Trump ký ba ngày trước đó, với lý do nước này chưa kiểm soát được hoạt động buôn lậu fentanyl.
Giới phân tích cho rằng mức thuế mới có thể gây thêm áp lực lên nền kinh tế Trung Quốc, buộc nước này phải triển khai thêm biện pháp hỗ trợ tăng trưởng. Trước đó, trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã áp thuế 25% lên khoảng 350 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc.
Các chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs ước tính mức thuế mới có thể khiến GDP Trung Quốc giảm khoảng 0,5% trong năm nay, đưa tăng trưởng xuống còn 4,5%, thấp hơn mức 5% của năm trước. Lạm phát dự báo tiếp tục duy trì ở mức thấp do nhu cầu suy yếu, với chỉ số giá tiêu dùng có thể tăng 0,4% trong năm nay.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Rhodium Group dự báo GDP Trung Quốc có thể tăng khoảng 4,5% trong năm nay. Giới chức chưa công bố mục tiêu tăng trưởng, nhưng nếu duy trì mức 5% như năm trước, nền kinh tế này có thể đối mặt với nhiều thách thức.
Trung Quốc tiếp tục gặp khó khăn do bất động sản suy yếu, nhu cầu tiêu dùng thấp và niềm tin kinh doanh giảm. Trong bối cảnh đó, xuất khẩu vẫn là động lực quan trọng, đóng góp gần 20% GDP theo số liệu Ngân hàng Thế giới năm 2023.
Năm ngoái, kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đạt 4.898 tỷ nhân dân tệ (668 tỷ USD), theo số liệu do Hải quan Trung Quốc công bố tháng trước.
Mỹ ghi nhận thâm hụt thương mại 361 tỷ USD với Trung Quốc, tăng so với mức 336 tỷ USD của năm 2023.
Khi bắt đầu nhiệm kỳ hai, Tổng thống Trump yêu cầu điều tra việc Trung Quốc thực hiện thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 ký năm 2020. Kết quả dự kiến công bố vào ngày 11/4, có thể dẫn đến các biện pháp thuế mới đối với Trung Quốc.
Wang Tao, kinh tế trưởng tại UBS Investment Bank, nhận định trên CNBC rằng mức thuế 10% được công bố nhanh chóng nhưng thấp hơn dự báo. Bà giữ nguyên dự báo tăng trưởng của Trung Quốc ở mức 4% trong năm nay, cho rằng nước này có thể đối mặt với thêm thuế suất mới và cần tăng cường chính sách hỗ trợ kinh tế.
Ngân hàng Barclays đánh giá Trung Quốc đã thích ứng với các biện pháp thuế trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nhưng lần này có thể chịu tác động rõ rệt hơn. Dư địa điều chỉnh tỷ giá không còn nhiều, trong khi biên lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu đang thu hẹp.
Gần đây, nhân dân tệ trên thị trường quốc tế liên tục giảm giá so với đôla Mỹ, có thời điểm xuống 7,37 CNY/USD – mức thấp nhất trong nhiều tháng. Kể từ khi ông Trump thắng cử tháng 11/2024, đồng tiền này đã giảm 3,7%.
Sáng 5/2, thị trường chứng khoán Trung Quốc giảm điểm sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, với Shanghai Composite giảm 0,4% và Hang Seng Index mất 0,9%.
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) thiết lập tỷ giá tham chiếu ở mức 7,163 CNY/USD, cao hơn dự báo, giúp trấn an lo ngại về khả năng điều chỉnh tỷ giá để ứng phó thuế nhập khẩu. Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nhân dân tệ đã giảm 5% so với USD vào năm 2018 khi các biện pháp thuế đầu tiên được áp dụng, và giảm thêm 1,5% vào năm 2019 khi căng thẳng tiếp diễn.
“Chúng tôi dự báo Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai các gói hỗ trợ kinh tế để thúc đẩy nhu cầu nội địa, thay vì điều chỉnh mạnh tỷ giá để bù đắp tác động của thuế nhập khẩu”, Ding Shuang, kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc và Bắc Á tại Standard Chartered Bank, cho biết.
Goldman Sachs cho rằng nếu Mỹ tiếp tục điều chỉnh thuế nhập khẩu, PBOC có thể ưu tiên ổn định tỷ giá hơn là nới lỏng chính sách tiền tệ. Khi đó, nhân dân tệ trong nước có thể giảm dần về mức 7,4-7,5 CNY/USD.
Từ tháng 9 năm ngoái, Bắc Kinh đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ kinh tế, bao gồm điều chỉnh lãi suất và áp dụng gói tài khóa 5 năm trị giá 10.000 tỷ nhân dân tệ (1.400 tỷ USD). Nhờ đó, một số lĩnh vực kinh tế dần có dấu hiệu cải thiện.
Năm nay, Trung Quốc đặt trọng tâm vào việc kích thích tiêu dùng và mở rộng chương trình thu cũ đổi mới hàng hóa. Những năm qua, nước này cũng từng bước đa dạng hóa thương mại và đẩy mạnh phát triển công nghệ trong nước.
Sau khi Mỹ áp thuế nhập khẩu, Trung Quốc triển khai các biện pháp điều chỉnh thương mại. Từ ngày 10/2, than đá và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ sẽ chịu thuế 15%, trong khi dầu thô, máy móc nông nghiệp và một số loại ôtô bị áp thuế 10%.
Bộ Thương mại và Hải quan Trung Quốc cũng thông báo sẽ tăng cường kiểm soát xuất khẩu một số kim loại quan trọng như tungsten, tellurium, ruthenium và molybdenum nhằm bảo vệ chuỗi cung ứng. Ngoài ra, Trung Quốc mở cuộc rà soát chống độc quyền đối với Google và đưa hai công ty Mỹ vào danh sách “thực thể không đáng tin cậy”, có thể chịu các biện pháp hạn chế.
Mặc dù tác động của các biện pháp này được đánh giá là không đáng kể so với điều chỉnh thuế từ Mỹ, Julian Evans-Pritchard, Giám đốc nghiên cứu kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, cho rằng chúng vẫn có thể làm gia tăng căng thẳng thương mại.
Lynn Song, chuyên gia kinh tế tại LNG, cho rằng nếu tình hình tiếp tục diễn biến phức tạp, Trung Quốc có thể cân nhắc các biện pháp bổ sung. Ông cho rằng nước này vẫn có nhiều công cụ, như điều chỉnh xuất khẩu đất hiếm hoặc áp dụng chính sách tác động đến các doanh nghiệp Mỹ đang hoạt động tại đây.
Các thị trường đang chờ đợi những bước đi tiếp theo của Trung Quốc, khi giới chức dự kiến sẽ công bố gói hỗ trợ kinh tế mới và đề ra mục tiêu tăng trưởng trong cuộc họp thường niên tháng 3.
“Chúng tôi dự đoán Bắc Kinh sẽ tiếp tục mở rộng chính sách tài khóa, với thâm hụt ngân sách năm nay có thể tăng thêm 2,6% GDP”, các chuyên gia kinh tế tại Goldman Sachs cho biết.