::
Tổng thống Trump đưa ra tín hiệu về khả năng giảm thuế đối với Trung Quốc, nhưng Bắc Kinh không coi đó là cơ sở để nhượng bộ.
“Tôi tin chúng ta sẽ đạt được một thỏa thuận công bằng với Trung Quốc – điều đó là cần thiết. Mọi người sẽ cùng có lợi và hài lòng, miễn là Mỹ không còn bị các nước khác lợi dụng”, Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 23/4. Ông cho biết Washington vẫn “chủ động liên lạc hàng ngày” với Bắc Kinh để thúc đẩy đàm phán thương mại.
Trước đó một ngày, ông Trump phát biểu tại Phòng Bầu dục rằng mức thuế cao áp lên hàng hóa Trung Quốc có thể sẽ “được giảm mạnh”. Ông thừa nhận việc áp thuế chỉ là biện pháp tạm thời nhằm tạo lợi thế trong đàm phán và nhấn mạnh không nhất thiết phải “cứng rắn” mà hoàn toàn có thể sử dụng cách tiếp cận “rất thân thiện”.
Tuy nhiên, Bắc Kinh đến nay vẫn giữ lập trường cứng rắn, không bị ảnh hưởng bởi những tín hiệu tích cực mang tính hòa giải từ Tổng thống Mỹ. Thay vào đó, Trung Quốc yêu cầu Washington dỡ bỏ toàn bộ thuế quan áp lên hàng hóa.
“Ai tạo nút thắt thì phải là người gỡ bỏ”, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc, ông He Yadong, phát biểu ngày 24/4. Ông nhấn mạnh việc Mỹ đơn phương tăng thuế là nguồn gốc của căng thẳng hiện nay. Nếu Washington thực sự muốn tháo gỡ vấn đề, cần lắng nghe ý kiến hợp lý từ cộng đồng quốc tế và trong nước, đồng thời dỡ bỏ toàn bộ thuế quan đơn phương áp lên hàng hóa Trung Quốc, hướng tới giải quyết bất đồng thông qua đối thoại trên cơ sở bình đẳng.
Ngoài ra, giới chức Trung Quốc cũng bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Trump rằng hai nước đang “tích cực” tiến hành đàm phán thương mại.
“Đó hoàn toàn là tin giả”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Quách Gia Côn khẳng định ngày 24/4 khi được hỏi về tiến trình đàm phán giữa hai nước. Ông nói thêm: “Theo thông tin tôi có, Trung Quốc và Mỹ chưa tiến hành bất kỳ cuộc tham vấn hay thương lượng nào liên quan đến thuế quan, càng chưa có thỏa thuận nào đạt được”.
Trong khi đó, các chuyên gia Trung Quốc cố vấn cho chính phủ nhận định việc Tổng thống Trump dịu giọng chủ yếu là để ứng phó với áp lực trong nước và trấn an thị trường Mỹ.
Họ cho rằng động thái này không thể ngăn được cuộc đối đầu đầy căng thẳng giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới – một cuộc chiến mà Bắc Kinh đang nắm thế chủ động và chưa có ý định sớm nhượng bộ Washington.
Theo ông Vương Nghĩa Vĩ, Giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Bắc Kinh, sau nhiều tuần đối mặt với những thông điệp mâu thuẫn và sức ép liên tục từ chính quyền Trump, giới chức Trung Quốc đã không còn đặt niềm tin vào Tổng thống Mỹ.
“Áp lực đang gia tăng đối với ông Trump và phần lớn các tuyên bố hiện nay của ông chủ yếu nhằm trấn an những lo ngại trong nước”, ông Vương nhận định, nhắc đến tình hình bất ổn tại Phố Wall và mối lo lạm phát tại Mỹ. “Tổng thống Trump hiện đang có phần lúng túng. Trung Quốc không đặt niềm tin vào cam kết giảm mạnh thuế quan của ông, vì ông có thể thay đổi lập trường chỉ sau một ngày. Hôm nay nói thế này, mai lại nói khác, thậm chí có thể quay sang tăng thuế. Ông ấy không phải người đáng tin cậy”.
Ông Ngô Tâm Bá, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ tại Đại học Phúc Đán ở Thượng Hải, cũng cho rằng Trung Quốc không vội vã đàm phán, vì đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để ứng phó với áp lực kinh tế từ chính quyền Trump.
“Thay vì vội vã đồng ý đàm phán, việc chờ đợi thêm một thời gian có thể mang lại lợi thế lớn hơn, giúp các cuộc thương lượng sau này diễn ra thuận lợi hơn và mang đến kết quả tích cực hơn cho Trung Quốc”, ông nhận xét.
Động thái mềm mỏng hơn của Tổng thống Trump với Trung Quốc diễn ra sau cuộc gặp riêng với lãnh đạo bốn tập đoàn bán lẻ lớn gồm Walmart, Target, Home Depot và Lowe’s những người đã bày tỏ lo ngại về tác động kinh tế từ chính sách thuế của ông và sự bất ổn mà nó gây ra trên thị trường tài chính.
Nhiều ngân hàng đầu tư lớn đã cảnh báo rằng mức thuế rất cao của Mỹ, cùng với mức thuế trả đũa 125% từ Trung Quốc, có thể đẩy cả kinh tế Mỹ lẫn toàn cầu vào nguy cơ suy thoái.
Dù Tổng thống Trump chưa công bố con số cụ thể, một quan chức cấp cao Nhà Trắng tiết lộ với Wall Street Journal rằng mức thuế 145% hiện nay áp lên hàng hóa Trung Quốc có thể được điều chỉnh giảm xuống “khoảng từ 50% đến 65%”.
Tuy nhiên, sự nhượng bộ này dường như không đủ để làm hài lòng Bắc Kinh. Trung Quốc tin rằng họ có khả năng chống đỡ tốt hơn Mỹ và bằng sự kiên nhẫn cùng quyết tâm, họ có thể buộc chính quyền Trump phải lùi bước thêm nữa.
Tờ Global Times cơ quan báo chí thuộc Nhân Dân Nhật Báo, tiếng nói chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đăng bài của giáo sư thỉnh giảng Martin Jacques (Đại học Thanh Hoa), trong đó nhận định phản ứng từ thị trường trái phiếu Mỹ, nơi tập trung “quyền lực thực sự” của nước này, là một “phát súng cảnh báo” đối với chính quyền Trump.
“Đây là tín hiệu cho thấy việc lạm dụng thuế quan đang đe dọa nghiêm trọng đến vị thế đặc biệt của Mỹ”, ông Jacques viết. “Đồng USD không mặc nhiên giữ vai trò là đồng tiền dự trữ toàn cầu. Những cảnh báo tương tự từng xuất hiện vào năm 2000 và 2020, và lần này chắc chắn không phải là lần cuối. Nếu có thêm cú sốc nữa, hậu quả có thể còn nghiêm trọng hơn nhiều”.
Trong những tuần gần đây, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã liên tục phát đi thông điệp cứng rắn với người dân rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng ứng phó với các đòn thuế từ Washington, đồng thời kêu gọi toàn dân chuẩn bị tinh thần cho một cuộc đối đầu lâu dài và đầy khó khăn với Mỹ.
Trung Quốc đã rút ra nhiều bài học từ cuộc chiến thương mại trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Dù Bắc Kinh từng nỗ lực đáp ứng các yêu cầu từ Washington, căng thẳng thương mại vẫn không hạ nhiệt. Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết Mỹ sau đó tiếp tục đẩy mạnh các chính sách nhằm kiềm chế Trung Quốc.
Hiện tại, Trung Quốc đã có sự chuẩn bị tốt hơn để ứng phó với các đòn thuế từ Mỹ, cả về khả năng tự chủ công nghệ và mở rộng quan hệ thương mại với nhiều đối tác.
Chuyên gia Vương Nghĩa Vĩ cho rằng, để nối lại đối thoại một cách nghiêm túc, Mỹ trước hết cần gỡ bỏ toàn bộ các loại thuế vô lý đã áp đặt lên Trung Quốc. Ông nhận định Tổng thống Trump có thể đang cố tình tạo ra một cái bẫy để buộc Bắc Kinh rơi vào thế bất lợi.
Ông cũng lưu ý rằng nếu Trung Quốc chủ động liên hệ và thể hiện bất kỳ dấu hiệu mềm mỏng nào lúc này, ông Trump có thể xem đó là bằng chứng cho thấy chiến thuật của mình hiệu quả và sẽ tiếp tục đẩy căng thẳng lên cao hơn.
Chuyên gia Ngô Tâm Bá tại Thượng Hải nhận định, từ góc nhìn của Bắc Kinh, “cuộc chiến thương mại do Mỹ khơi mào, nhưng việc có đàm phán hay không phụ thuộc vào Trung Quốc, và chính Trung Quốc sẽ quyết định thời điểm cũng như nội dung thương lượng”.
Thông tin chính quyền Trump đang xem xét khả năng hạ thuế đã khiến nhiều cư dân mạng Trung Quốc tỏ ra phấn khích. Ngày 23/4, cụm từ khóa “Trump xuống nước” nhanh chóng trở thành chủ đề nổi bật trên mạng xã hội Weibo, thu hút hơn 150 triệu lượt xem.
Một người dùng mạng xã hội Trung Quốc viết: “Chuyện đó không khiến chúng tôi bận tâm!”, nhận được hơn 1.000 lượt thích.
Một người khác bình luận: “Nếu các mức thuế trả đũa không được xóa bỏ, thì không cần bàn đến chuyện đàm phán!”
Dẫu vậy, nhiều chuyên gia Trung Quốc cảnh báo rằng việc sa lầy vào một cuộc đối đầu thương mại kéo dài với Mỹ có thể mang lại hậu quả bất lợi. Một chuyên gia về đối ngoại giấu tên bày tỏ quan ngại trước tác động của các biện pháp thuế quan từ Washington đối với nền kinh tế Trung Quốc đang trong giai đoạn tăng trưởng chậm lại.
Ông đánh giá rằng ngoại thương Trung Quốc có thể bị tổn hại đáng kể, kéo theo tình trạng mất việc làm quy mô lớn và những hệ quả xã hội phức tạp.
Trung Quốc đã đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay một mức thể hiện sự lạc quan vào nền kinh tế xuất khẩu. Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia, đây là mục tiêu không dễ đạt được.
Theo giới phân tích, dù kim ngạch xuất khẩu trong tháng 3 đã tăng mạnh 12,4% so với cùng kỳ năm trước, xu hướng này khó có thể tiếp diễn trong thời gian tới do ảnh hưởng từ các biện pháp thuế quan của Mỹ. Đầu tháng này, Goldman Sachs cũng cảnh báo rằng các mức thuế của Washington sẽ tạo ra “áp lực lớn” đối với nền kinh tế Trung Quốc.
